اکنون هر استاد بزرگ شطرنج در مرحله‌ی تدارک برای حریف خاص، اطلاعات بسیار زیادی درباره‌ی شیوه‌ی بازی حریف در قالب بانک اطلاعاتی حاوی بازی‌های مختلف او در دست دارد. با استفاده از کامپیوتر و انجین همواره در جست و جوی حرکت خاصی است که حاوی یک ایده‌ی جدید گشایشی باشد تا بتواند ارزیابی پوزیسیون ایجاد شده را به سود خود تغییر داده به شکلی که حتی ماهیت این حرکت می‌تواند حرکت گشایشی نبوده، حتی حرکتی در مرحله‌ی وسط بازی هم نباشد بلکه حرکتی در مرحله‌ی آخر بازی کمپلکس باشد.
تئوری گشایش اکنون نه در تعداد واریانت‌ها بلکه در عمق هر یک از آنها در حال پیشرفت است و آگاهی از تئوری‌های گشایشی بدون تحلیل و بررسی مرحله‌ی وسط بازی امکان‌پذیر نمی‌باشد. اکنون مرز میان شروع بازی و وسط بازی کاملاً از بین رفته و آگاهی از تئوری گشایشی بدون بررسی مسائل و مشکلات وسط بازی امکان‌پذیر نیست.
منابع و کتاب‌های زیادی در رابطه با ارتباط شروع بازی و وسط بازی قبلاً تهیه و انتشار یافته‌اند و به نظر وقت آن رسیده که بررسی عمیق تری تا مراحل آخر بازی در این مورد انجام شود.
در این کتاب تلاش شده ارتباط میان شروع و آخربازی مورد بررسی دقیق قرار گیرد.
امروزه شطرنج همواره رقابتی تر و دینامیک تر می شود، ضمن اینکه به دلیل کنترل زمانی در نظر گرفته شده، همواره در مرحله‌ی آخربازی با تنگی وقت روبه رو خواهیم شد.
بنابراین در چنین شرایطی باید قبلاً در زمینه‌ی بهبود تکنیک آخربازی تمرین مناسب کرده باشیم. ضمن اینکه در این مرحله باید بتوان تصویر کلی و درستی از روند استراتژی صحیح ادامه‌ی بازی داشته باشیم.
این مفهوم همان «تفکر شماتیک» است که در مرحله‌ی آخربازی کاربرد فراوان و کلیدی دارد.
در این شرایط موضوع تعویض دو وزیر و حذف آن از صحنه ی نبرد و تصمیم‌گیری درباره‌ی آن و ارزیابی آخربازی کمپلکس، به ویژه برای بازیکنانی که تجربه‌ی کمتر دارند بسیار دشوار خواهد بود. در این کتاب تلاش شده به این بازیکنان کمک کرده تا بتوانند آخربازی ایجاد شده در یک واریانت خاص را مورد ارزیابی درست خود قرار دهند.
مؤلفین این امید را دارند که خواننده پس از مطالعه‌ی دقیق کتاب بتواند طرح‌های موجود در پوزیسیون را برای هر دو طرف پیدا کرده و تصمیم گیری سریع‌تر همراه با تصویر درستی از آخربازی ایجاد شده در این یا آن واریانت گشایشی پیدا نماید.
درباره کتاب
در جلد اول کتاب درباره گشایش‌های باز و نیمه باز به ترتیبی که در فهرست زیر دیده می‌شود مطالب دسته بندی شده‌اند:
1. دفاع سیسیلی
1.1. شاخه‌ی دراگون
1.2. شاخه‌ی پاولسن
1.3. شاخه‌ی بولسلافسکی
1.4. شاخه‌ی لاسکر
1.5. شاخه‌ی رائوزر
1.6. شاخه‌ی شونینگن
1.7. قربانی تفاوت در c3
2. روی لوپس
2.1. شاخه‌ی تعویضی
2.2. شاخه‌ی باز
2.3. شاخه‌ی بسته
2.4. دیگر شاخه‌ها
3. دفاع فرانسه
3.1. آرایش شاخه‌ی تعویضی
3.2. شاخه‌ی نیمزوویچ (یا پیاده پیشرفته)
3.3. شاخه‌ی ویناور/نیمزوویچ
3.4. شاخه‌ی کلاسیک
3.5. شاخه‌ی مک کاچین
3.6. شاخه‌ی تاراش
3.7. آرایش روبنشتاین
4. دفاع کاروکان
5. دفاع پیرک-اوفیمسیف
6. بازی‌های باز
6.1. گامبی شاه
6.2. گامبی اوانس
6.3. دفاع فیلیدور
6.4. دفاع پتروف
6.5. دفاع چهار اسب
6.6. بازی سه اسب
6.7. دفاع دو اسب
6.8. بازی وینی
6.9. بازی اسکاتلندی
جلد دوم کتاب
و در جلد دوم کتاب بازی‌های بسته با دسته بندی کاملاً ابتکاری زیر مورد کنکاش قرار گرفته‌اند:
1. استراتژی خانه‌های تیره
1.1. شاخه‌هائی که در آنها تعویض در مرکز به شکل dxe5 داریم
1.2. پیاده‌ی نفوذی در مرکز
1.3. تعویض …exd4
1.4. حمله به مرکز سفید با …c5
2. استراتژی خانه‌های روشن
3. ساختار متقارن
3.1. مرکز باز
3.2. مرکز بسته: تعویض cxd5 cxd5
3.3. تعویض dxc5
4. ساختار نامتقارن
4.1. اکثریت مرکزی یا جناح شاه در برابر اکثریت جناح وزیر
4.2. آرایش خیمه‌ی ماروتسی
4.3. آرایش اندرسن (جوجه تیغی)
4.4. دگرگونی‌های مرتبط با پیاده‌ی منفرد (ایزولانی)
4.5. پیاده‌های عقب‌مانده یا آویزان
4.6. حضور دو فیل
4.7 فیل کاتالان
استادبزرگ آرتور یوسوپوف درباره‌ی این کتاب چنین نوشته است:
ایده‌ی نوشتن کتابی با مضمون ارتباط مرحله‌ی گشایش با مراحل آخربازی‌های بعدی قطعاً ناب و مرتبط با مسائل روز مسابقات شطرنج جهان است. در برخی از شاخه‌های مدرن گشایشی منطق بازی پیشنهاد تعویض زود هنگام وزیر و عبور سریع از مرحله‌ی وسط بازی و ورود زود هنگام به یک آخر بازی کمپلکس را ایجاب می‌کند.
دو نویسنده‌ی این کتاب در تهیه‌ی محتوا تلاش کرده‌اند تا شما را اندکی با تئوری گشایش آشنا کرده و تمرکز بیشتر آنها مطالعه‌ی طرح‌ها و شیوه‌ی بازی در آخربازی‌های کمپلکس ناشی از گشایش‌های روز دنیاست.
خواننده با مطالعه هر بخش مورد علاقه خود، نه تنها حس خوبی نسبت به آخربازی‌های متداول ایجاد شده پیدا می‌کند بلکه افق دید گشایشی او نیز وسیع‌تر خواهد شد، چون در بسیاری از موارد مرحله‌ی گشایش بازی نیز به دقت مورد بررسی قرار گرفته است.
دسته بندی محتوای کتاب نیز تا اندازه‌ای غیرمعمول است. برخلاف سیستم استاندارد طبقه بندی گشایش‌ها یعنی بازی‌های باز، روی لوپس و غیره مؤلفین تحلیل خود را با متداول ترین گشایش این روزهای جهان یعنی دفاع سیسیلی آغاز کرده و به نسبت میزان کمتر محتوای موضوعی سوژه از گشایش‌های معروف به سوی گشایش‌های کمتر متداول حرکت کرده‌اند.
در انتخاب مثال‌های کتاب به خوبی از نمونه‌های کلاسیک برای آغاز هر فصل استفاده کرده‌اند و در ادامه از نمونه‌های مدرن بهره برده‌اند.
نکته آموزنده‌ی دیگر ارایه مثال‌هائی از شاخه‌های منسوخ شده‌ی گشایشی است و اینکه دلیل کنار گذاشتن این شاخه‌ها از منظر تئوری مشکلاتی بوده که در مرحله‌ی آخر بازی ایجاد می‌شدند.
در آخر به نکته‌ی دیگری که مؤلفین مستقیماً به آن اشاره نکرده‌اند اما در عمل کاملاً می‌توان این نتیجه را از محتوای کتاب دریافت نمود اینکه: قطعاً مطالعه‌ی این کتاب که موضوع اصلی آن ارتباط شروع با آخربازی است، خواننده را ترغیب خواهد کرد تا مرحله‌ی وسط بازی را با دقت بیشتری مطالعه کند چون بسیاری از شاخه‌های به ظاهر مستحکم گشایشی، در مقام رسیدن به مراحل آخربازی کاملاً شکننده و ضعیف هستند و به همین سبب بازیکن باید تلاش کند در همان مراحل وسط بازی سرنوشت بازی را مشخص نموده و کار را به آخربازی نکشاند.
به هر ترتیب مطالعه این کتاب غنی که حاصل پژوهشی عظیم در تئوری گشایش و ارتباط آن با آخربازی کمپلکس است، به همه شطرنج دوستانی که قصد ورود به دنیای حرفه‌ای شطرنج را دارند اکیداً توصیه می‌شود.
سبک تحقیقی که شرشفسکی به کار گرفته از ارزش بالایی برخوردار است و از شیوه‌ی بسیار گران‌بهایی برای مطالعه‌ی شروع بازی و تدارک برای حریف خاص رونمایی می‌کند. این رویه‌ها هستند که بسیار ارزشمند هستند و کتاب را تبدیل به اثری کلاسیک و ماندگار کرده‌اند.
منابع
نویسندگان کتاب: میخائیل شرشفسکی و ال.ام. اسلاتسکی
ناشر کتاب: Pergamon Press 1991
سوژه: بررسی انتخاب شاخه‌ی گشایشی با درنظر گرفتن نوع آخربازی کمپلکس ایجاد شده و فرم ساختارهای پیاده ایجاد شده.
نویسنده مقاله: محمّد خیرخواه
تاریخ: ۱۷ مردادماه ۱۴۰۰ منبع: کانال منابع آموزشی شطرنج