بسیاری از دوستان در جریان گفتگوهای روزانه اخیر پرسش متداولی را از یکدیگر دارند که با این رویدادهایی که در جهان رخ داده و هنوز هم به پایان نرسیده، آینده جهان چگونه خواهد بود؟
آقای ماتیاس هورکس در کتاب خود موضوع را چنین شرح داده است:
این روزها اغلب از من پرسیده می‌شود که “دوران کرونا کی به پایان می رسد و ما به شرایط عادی برمی‌گردیم؟” من می گویم هرگز. برخی مقاطع تاریخی وجود دارند که مسیر آینده را تغییر می‌دهند. ما از این مقاطع به عنوان “بحران عمیق” نام می‌بریم. ما اکنون در این بزنگاه قرار گرفته‌ایم
دنیایی که فرو می ریزد:
ماتیاس هورکس معتقد است که در دوران کرونا، دنیایی که خیال می‌کردیم آن را می شناسیم فرو ریخته است. این دیدگاه بی شباهت به حرف یورگن هابرماس سرشناس ترین فیلسوف در قید حیات آلمان نیست.
او گفته است: «کرونا باعث شد ما بفهمیم چقدر نمی فهمیم». هورکس بر گفته خود می افزاید: «اما پشت ریزش جهانی که خیال می کردیم می‌شناسیم، جهان دیگری در حال جوش خوردن است.
ما در جهان پساکرونا تعجب خواهیم کرد که محدودیت‌های اجتماعی که ناگزیر به رعایت آن‌ها شدیم، کمتر باعث تنهایی ما شدند، بلکه برعکس بعد از نخستین شوک، خیلی‌ها حتی احساس راحتی می کردند که بسیاری از دوندگی‌ها، حرافی‌ها، ارتباط ها از کانال های چند گانه ناگهان متوقف شد. چشم پوشی‌ها نباید الزاماً به معنای باختن باشند، بلکه می توانند حتی فضای امکاناتی نو را به روی ما بگشایند. فاصله ای که ویروس ما را مجبور به رعایت آن کرده، همزمان نوع جدیدی از نزدیکی را به ما می‌آموزد. ما در این دوران انسان‌هایی را شناختیم که در حالت دیگر هرگز نمی شناختیم. ما با دوستان قدیم خود بیشتر تماس گرفتیم و ارتباط‌‌هایی را که رها شده و گسسته بودند محکم کردیم. خانواده‌ها، همسایگان و دوستان به هم نزدیک تر شدند در مواردی حتی تنش‌های پنهان را رها کردند. احترام اجتماعی که تا پیش از کرونا کاهش یافته بود، بازگشت، در مسابقات فوتبال پاییز امسال در مقایسه با پیش از کرونا که توده‌های خشمگین فریاد سر می‌دادند، فضائی کاملاً متفاوت را تجربه خواهیم کرد و به تعجب خواهیم افتاد که چرا اینطور شده است؟
کرونا و تغییر رفتارهائی که آفرید
ماتیاس هورکس می‌افزاید:
ما تعجب خواهیم کرد که چگونه تکنولوژی فرهنگ دیجیتال در عمل جا باز کرده است، اغلب همکارانی که پیش از کرونا نسبت به کنفرانس‌های ویدئوئی از راه دور دافعه داشتند و پروازهای مأموریتی را ترجیح می‌دادند، حالا متوجه می‌شوند که آن روش عملی تر و سازنده تر است.
آموزگاران درباره آموزش از طریق اینترنت بسیار آموخته‌اند، کار از خانه برای بسیاری یک امر طبیعی شده است. در مقابل تکنیک های فرهنگی کهنه شده دستخوش رنسانس شده‌اند، انسانها وقتی تلفن می‌زنند، به جای پیام‌گیر صدای اصلی صاحب خانه را می‌شنوند.
ویروس فرهنگ مکالمات طولانی تلفنی را همراه آورد. پیام‌ها، ناگهان معنایی تازه یافتند. انسان بار دیگر ارتباط با یکدیگر را جدی گرفت. فرهنگ تازه “در دسترس بودن و تعهدات متقابل” دوباره زنده شد. جوانانی که معمولاً از چنگال شتاب و اضطراب رهایی نداشتند، ناگهان به قدم زدن‌های طولانی آغاز کردند. کاری که پیش تر بیگانه بود. کتاب خواندن ناگهان به فرهنگ روز تبدیل شد.
از دید ماتیاس هورکس بحران‌ها از طریق رفع پدیده‌های فرسوده اثر می‌گذارند. او به نقش رسانه‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید:
هیستری ترس از بزرگ نمائی رسانه‌ها، پس از شوک اولیه مرزهای خود را شناخت
بازگشت به انسانیت
پژوهشگر آلمانی معتقد است در تابستان داروهائی کشف می‌شوند که شانس زنده ماندن را بالا می برند. از این طریق آمار مرگ و میر پایین می‌آید و کرونا به ویروسی تبدیل می شود که ما باید با آن کنار بیاییم. چیزی مثل گریپ و بسیاری دیگر از بیماری‌ها.
کادرهای درمانی کمک می‌کنند، اما در کنار تکنیک‌های پیشرفته پزشکی، رفتار اجتماعی ما نیز تعیین کننده هستند. این که انسانها به رغم محدودیت های رادیکال توانستند همبستگی نشان دهند و سازنده باشند.
هوش اجتماعی انسان کمک کرد. از این طریق، رابطه تکنیک و فرهنگ تنگاتنگ تر شد. پیش از بحران به‌نظر می‌رسید که تکنولوژی درمان همه دردها باشد و همه اتوپی‌ها را در خود حمل کند، اما اکنون دوران عظمت تکنیک سپری شده است.
ما بیش از پیش توجه خود را بار دیگر به پرسش‌های انسانی معطوف می‌کنیم:
انسان چیست؟ ما برای یکدیگر چه معنایی داریم؟ پس از کرونا، ما به پشت سر نگاه می‌کنیم و به یاد می‌آوریم که در روزهای ویروس واقعاً چقدر انسانیت وجود داشت؟
نگاه پساکرونا به اقتصاد ماتیاس هورکس بر این نظر است که در جهان پس از کرونا انسانها به اقتصاد نیز نگاهی نو خواهند افکند. او می‌نویسد:
ما تعجب خواهیم کرد که اقتصاد تا کجا توانست ضعیف شود، بدون آن که از هم بپاشد. اقتصادی که پیش تر با هر افزایش اندک مالیات‌ها و هر دخالت دولتی دستخوش ضعف می‌شد.
با این که یک “آوریل سیاه” و آسیب دیدن زیرساخت‌ها را تجربه کردیم و بورس‌ها ۵٠ درصد سقوط کردند و بسیاری از شرکت‌ها ورشکست شدند، هرگز به نقطه صفر نرسیدیم، چنان‌که پنداری اقتصاد یک موجود زنده است که می‌تواند بخوابد و حتی خواب ببیند. در پائیز، باردیگر یک اقتصاد جهانی وجود خواهد داشت. ما تعجب خواهیم کرد که حتی باختن سرمایه‌ها در جریان شکست بورس‌ها آنقدر که در آغاز می ترسیدیم دردناک نبود.
در جهان نو ناگهان سرمایه دیگر نقش تعیین کننده‌ای نخواهد داشت. مهمتر همکاران خوب و یک باغ سبزی شکوفا است. آیا ویروس می‌تواند جهان ما را در مسیری تغییر دهد که در هرحال می خواست در همان مسیر تغییر کند؟
در نگاه نهایی به جهان پساکرونا، محقق آلمانی می نویسد:
در پایان از دست دادن شدید کنترل، ناگهان یک نشئه قاعده‌مند مثبت ایجاد می‌شود. در پی یک دوران حیرت و ترس، یک نیروی داخلی سر بر می کشد. اما جهان به این تجربه منتهی می شود که: ما همچنان هستیم. نوعی “تازه بودن” در درون ما شکل می‌گیرد
-پوپولیست‌ها بازندگان اصلی کرونا
ماتیاس هورکس همچنین بر این باور است که پوپولیست‌ها در عرصه سیاست بازنده بزرگ کرونا خواهند بود، ترامپ در انتخابات ماه نوامبر شکست خواهد خورد و در مورد حزب دست راستی و بیگانه ستیز آلترناتیو برای آلمان ابهاماتی ظاهر خواهند شد. او استدلال می‌کند: «سیاست خشونت آمیز با جهان پس از کرونا تناسبی ندارد.
در بحران کرونا آشکار می‌شود کسانی که می‌خواهند انسانها را علیه یکدیگر تحریک کنند سهمی در پرسش های مربوط به آینده ایفا نمی‌کنند. وقتش که رسید ناسازگاری لانه کرده در پوپولیسم کاملا آشکار می شود.
منابع
نویسنده کتاب: آینده‌نگر آلمانی، ماتیوس هورکس
نویسنده مقاله: محمّد خیرخواه
تاریخ: 22 اردیبهشت 1399
منبع: کانال منابع آموزشی شطرنج