- مقدمه
- منابعی که کمک میکند که به کسب مقام استادی در شطرنج برسید
- درک محدویتهای ذاتی شطرنج بازان
- قدرت پیش بینی حرکت بعدی
- نقش تجربه در بازی
- نقش دانش در استادی
- منابع
برای معرفی این کتاب، توضیحی بهتر از مقدمه کتاب که توسط نویسنده ارائه شده پیدا نکردم!
هیچ توجه کردید که از میان هزاران عاشق بازی شطرنج فقط تعداد معدودی از آنان به درجات استادی نائل میشوند؟ این عدد چیزی حدود 2% جمعیت افرادی است که با جدیت به مطالعه و تلاش برای رسیدن به این درجات تلاش میکنند!
در حال حاضر همان طور که همه دوستان می‌دانند منابع متفاوتی برای کسب دانش در شطرنج وجود دارد نظیر کتاب، نرم افزارهای کمک آموزشی، سایتهای مختلف اینترنتی با محتوای آموزشی بسیار خوب؛
امّا هیچکدام از این منابع کمکی به کسب مقام استادی در شطرنج به شما نخواهد کرد. چرا ؟
پاسخ به این سوال خیلی هم پیچیده و سحرآمیز نیست. دانائی و مهارتهائی نظیر دید تاکتیکی، آگاهی و درک اصول اساسی و دانش پوزیسیون‌های آخربازی تقریباً ارتباطی به موفقیت در کسب مقام استادی ندارند. البته ناگفته نماند که تمامی این اطلاعات و مهارتها برای قدم گذاردن به این حوزه «لازم» هستند اما بهتر شدن در آنها مثلاً اگر تاکتیک شما در حال حاضر «خوب» است و قصد داشته باشید آن را «بهتر» کنید تاثیر مشهودی در کسب مقام استادی شما نخواهد گذاشت! و شما در شطرنج نیرومند‌تر نخواهید شد.
این موضوع مثل اندازه قد بازیکنان بسکتبال است. اگر قد شما 1.80 باشد شرایط ورود به تیم‌های سطح بالای بسکتبال را دارید. و اگر اندکی قد بلندتر باشید، مثلاً 2 متر، شانس بیشتری برای بازی در تیم NBA نسبت به قد 1.85 را خواهید داشت. امّا نکته مهم که باید به آن توجه کرد اینکه اگر قد 2.10 داشته باشید لزومی ندارد که بازیکن برتری نسبت به قد 2 متری باشید! (اگر اعتقادی به این حرف ندارید بدانید که بهترین بازیکن بسکتبال جهان «مایکل جردن» 2 متر قد دارد).
شطرنج بازان با محدویتهای ذاتی خود متولد میشوند، به عنوان مثال برخی ار آنان حافظه خیلی خوبی دارند و برخی دیگر از این موهبت بی بهره هستند. در واقع برای رسیدن به حد متوسط مهارت در شطرنج به یک میزان حداقل حافظه نیازمندید، اما حافظه خیلی خوب داشتن هم دلیلی برای کسب مقام استادی در شطرنج نیست! در دنیای شطرنج بازیکنان بسیار بزرگی داریم که حافظه نسبتاً خوبی دارند و برعکس بازیکنان بسیار برجسته‌ای هم داریم که مشکل حافظه دارند! به عنوان مثال می‌توان به سامی رشفسکی اشاره کنم که همیشه در گشایشهای خود دچار مشکلات تئوریک می‌شد و مربی او پاول بنکو اعلام میداشت که ما ظهر این گشایش را کاملاً مطالعه کرده بودیم و شب رشفسکی همه را از یاد برده بود!
یکی دیگر از قابلیتهائی که هر شطرنج بازی باید داشته باشد قدرت محاسبه و دیدن دو یا سه حرکت بعدی در بازی است. بسیاری از بازیکنان مبتدی فکر میکنند که اگر تعداد حرکت بیشتری را بتوانند محاسبه کرده و پیش بینی کنند قدرت بازی آنان بهتر خواهد شد. درست است که انسانی که بتواند دو حرکت بعد را پیش بینی کند توانائی بیشتری نسبت به کسی که تنها یک حرکت را می‌بیند دارد اما اگر بتوانید هفت یا شش حرکت بعد را پیش بینی کنید تاثیری در استادی و نیروی شما نخواهد داشت چون اصولاً حالاتی که نیاز به چنین پیش بینی‌هائی می‌شود در شطرنج بسیار اندک است.
و نکته آخر اینکه بسیاری از مبتدیان بر این باور هستند که «تجربه» نقش بسیار مهمی در کسب مقام استادی دارد. البته این موضوع کاملاً صحیح است امّا تجربه بیشتر به معنای ریتینگ بالاتر و کسب مقام استادی نخواهد بود. بازیکنان بسیار زیادی حضور دارند که هزاران بازی در مسابقات مختلف داخلی و خارجی و بین المللی دارند اما پیشرفتی در بازی شطرنج نمی‌کنند اما در مقابل استاد 12 ساله‌ای وجود دارد که تجربه بسیار اندکی برای شرکت در اینچنین مسابقاتی دارد!
در واقع بسیاری از بازیکنانی که شطرنج را به طور جدی پیگیری میکنند به یکباره به یک «دیوار» برخورد کرده و متوقف میشوند. برخی در ریتینگ حدود 1700 به این «دیوار» برخورد میکنند و برخی دیگر در 1500.
حتی بعد از کسب ریتینگ 2100 خیلی مایوس کننده خواهد بود اگر با این دیوار برخورد کرده و پیشرفت بیشتری در خود نبینید!
در واقع استادی در شطرنج نیاز به مهارتها و صفات ویژه دیگری دارد. در این کتاب سولتیس تلاش کرده تا نه ویژگی بسیار مهم برای کسب استادی در شطرنج را بیان کند. که ممکن است با برخی از آنها قبلاً آشنائی داشته باشید و برخی دیگر را هم ندانید.
تعداد زیادی از این ویژگیها از جنس دانش هستند مثل اینکه مثلاً به این درک رسیده باشید که در چه زمانی در بازی باید ساختار پیاده‌ای را تغییر شکل (استحاله ساختاری) دهید و یا اینکه یک بازی برنده از لحاظ پوزیسیونی چه ویژگیهائی دارد و با آن چه باید کرد.
برخی دیگر از این ویژگیها از جنس «عادت» هستند. مثلاً اینکه همیشه به دنبال یک هدف برای حمله باشیم.
برخی دیگر نیز «حسی» هستند. مثلاً تشخیص لحظه بحرانی وسط بازی و یا احساس کنید چه زمانی در بازی در دستان شماست و چه زمانی این طور نیست.
همه شما شیوه اصلی آشنائی با این مهارتها، دانش و عادات بازی را می‌شناسید: مطالعه بازی استادان بزرگ. اما این نصیحت خشک و خالی برای بهبود بازی شما کافی نیست بلکه شما پاسخهای مشخصی به سوالاتی نظیر «چه بازی را مطالعه کنم؟»، «و در آنها به دنبال چه چیزی باشم؟» و یا «دقیقاً هدفم برای مطالعه بازی چیست؟» نیاز دارید.
کتاب به این موضوعات پرداخته و تلاش کرده به این سوالات پاسخ مناسبی بدهد.
در واقع به موضوعاتی که در دیگر کتابها، نرم افزارها و سایتهای اینترتی اشاره‌ای نشده است. اگر چنین بود در حال حاضر تعداد اساتید شطرنج جهان به جای هزاران نفر به میلیونها نفر می‌رسید!
نوشته: اندرو سولتیس، انتشارات باتسفورد انگلستان در سال 2012
نویسنده: محمّد خیرخواه
منبع: کانال منابع آموزشی شطرنج