در جریان اولین دوره‌ی مسابقات جام ستارگان در منطقه‌ی آزاد بندر انزلی، آلکسی دریف در ایران حضور داشت و این فرصت پیش آمده بود تا با ایشان در هتل مشترکی که اقامت داشتیم صحبت‌های فراوانی داشته باشم. البته این آشنائی منجر به آن شد که در دیدار مجدد وی در کشورهای دیگر و در جریان دیگر مسابقات گپ و گفتگوهائی نیز داشته باشیم.
این کتاب را دو سال پیش تهیه و منتشر کرد که امروز قصد تکرار معرفی آن را دارم.
تکنیک وسط بازی
درباره‌ی ایده‌های عملی و متداول عملکرد بازیکنان در مرحله‌ی وسط بازی که از آن به «تکنیک وسط بازی» یاد می‌شود، قبلاً صحبت کرده‌ایم. کتاب‌های خوبی در این زمینه توسط اساتید قدیمی و مدرن نوشته شده، که در آنها تلاش شده با دسته‌بندی این ایده‌ها کار یادگیری این «تکنیک‌ها» ساده‌تر شوند.
در این مورد می‌توان به کتاب آناتولی ترخین، با عنوان «تکنیک‌های بازی پوزیسیونی و 100 شگرد استادان بزرگ ندرو سولتیس اشاره کرد»
آلکسی دریف، شطرنجباز نیرومند روس، قبلاً قهرمانی زیر 16 سال جهان در سال‌های 1983 و 1984 و حداکثر ریتینگ 2711 را در کارنامه‌ی خویش دارد. او در این کتاب به موضوع مهم «تکنیک وسط‌بازی» یا ایده‌های عملکرد بازیکنان حالا چه به صورت استاندارد و چه به صورت غیراستاندارد اشاره کرده است. او در مقدمه‌ی خود به منابع قبلی که در این مورد نوشته شده‌اند اشاره کرده و از وجود اشکالات متعدد تحلیلی آنها شکایت کرده است. در مقابل او تلاش کرده محتوایی مشابه با حداقل اشتباه تحلیلی همراه با مثال‌هائی دقیق تهیه کند.
در آخرین مصاحبه‌ای که با سرمربی اسبق تیم ملی کشور استادبزرگ ایوان سوکولوف داشتیم، او نیز کتاب دریف را برای مطالعه بعدی توصیه کرده بود.
امّا ساختار محتوایی کتاب چگونه است؟
ساختار کتاب در 6 فصل طراحی شده و به گفته‌‌ی نویسنده، امکان بررسی همه‌ی ایده‌ها وجود نداشته و تلاش شده کاربردی‌ترین آنها گردآوری گردد.
در فصل اول با عنوان کلی «حرکت رو به عقب» به موضوع مهم «عقب‌نشینی سوار» پرداخته است. موضوع مهمی که در جریان بازی، زیاد با آن سروکار داریم. طرحی را در نظر گرفته‌اید و در جریان اجرا و در میانه‌ی راه متوجه می‌شوید طرح مذکور با توجه به شرایط جدید ایجاد شده دیگر کارساز نیست و باید طرحی نوین تهیه کرد، پس سوار عقب‌نشینی کرده و «راه‌حلی غیراستاندارد» را در پیش می‌گیریم! با ارایه مثال‌های متعدد در این مورد تلاش شده موضوع بازنمایی و آموزش داده شود.
در فصل دوم درباره‌ی موضوع مهم «دفاع» صحبت کرده است. به نظر دریف دفاع می‌تواند «فعال» و «غیرفعال» و حتی در برخی موارد «برنامه‌ی بلند مدت بازی» باشد. او قصد ندارد درباره‌ی موضوعات متداول «فن دفاع» صحبت کند بلکه تلاش دارد درباره‌ی موقعیت‌های نامتداول و ادامه‌های اینچنینی که عموماً از دید ما پنهان می‌مانند، صحبت کند. برخی از آنها به دلایل روانی دیده نمی‌شوند و برخی دیگر نیاز به تفکری خلاق دارند تا بتوان اندرکُنش میان سوارها را با شیوه‌ای نامتداول تجسّم کرد. در این فصل ضمناً به حرکات نامتداولی که در جریان حمله می‌توانند منجر به پیروزی زودهنگام شوند نیز اشاره شده است.
در فصل سوم درباره موضوع مهم «مقایسه» صحبت می‌کند. مثلاً برای ادامه‌ی بازی دو ادامه پیش‌رو دارید و باید یکی را انتخاب کنید و برای این منظور مجبورید میان آن دو «قیاسی» انجام دهید. به نکات ظریفی اشاره شده که این انتخاب را ساده کرده و قدرت «مقایسه» را تقویت می‌کند.
در فصل چهارم «قربانی پیاده» با هدف «دفاع» و یا «کسب ابتکار عمل» صحبت می‌کند و مثال‌های متعددی ارایه می‌کند.
در فصل پنجم درباه‌ی موضوع مهم «احساس خطر» صحبت کرده است. به نظر دریف این حس پارامتری روانی است و در عین اینکه باید تقویت شود اما در برخی مواقع مانع اجرای دقیق بازی است. موضوعات دیگر اشاره شده «تعویض»، «قربانی تفاوت» و «محاسبه» است. یکی از موارد جالب که در این فصل به آن اشاره شده موضوع «بگیر-بگیر» یا همان take-take در جریان بازی است. زمانی که حریف سوار یا پیاده‌ی شما را گرفته و ناخودآگاه شما نیز سوار یا پیاده‌ی وی را می‌گیرید، بدون اینکه اندکی فکر کنید! این رفتار نیز به پارامترهای روانی مرتبط با شطرنج مربوط است.
در فصل آخر با ارایه هفت بازی و تحلیل بسیار دقیق آنها، تمامی نکاتی که در فصول قبل ارایه شده را در عمل به خواننده نشان می‌دهد.
امیدوارم کتاب در صف کتاب‌هائی که باید مطالعه (و احیاناً ترجمه) شوند قرار گیرد!
منابع
نویسنده: محمّد خیرخواه
تاریخ: 29 اردیبهشت 1399
منبع: کانال منابع آموزشی شطرنج
نویسنده: سوپراستادبزرگ آلکسی دریف
تاریخ و ناشر: جولای 2018 انتشارات Thinkers Publishing
سوژه‌ی اصلی کتاب: ایده‌های عملی متداول در وسط بازی