حالا که در جریان مسابقات و هیجانات المپیک ریو 2016 قرار داریم به فکرم رسید مقایسه‌ای بین شطرنج و دیگر ورزشها داشته باشم و ببینم اختلاف اساسی آنها در چیست؟
ابتدا اندکی نکات بدیهی چند ورزش آشنا را شرح می‌دهم: در فوتبال نتیجه بازی با جمع کردن نتایج برتری‌های به دست آمده در جریان بازی (همان گل‌های زده شده) محاسبه شده و آن تیمی برنده خواهد بود که امتیازات یا برتری‌های بیشتری در طول بازی کسب کرده باشد.
این موضوع در دیگر بازی‌ها نظیر والیبال، بستکتبال، تنیس، بدمینتون، . . . نیز صادق است، اما در ورزشهایی نظیر دومیدانی و شنا این موضوع به شکل دیگری خودنمائی می‌کند و نتیجه نهایی است که تکلیف مسابقه و برنده را روشن خواهد ساخت و کسب برتری های میانی مستقیماً در کسب نتیجه نهائی تاثیر گذار نیست و حتی اگر در جریان مسابقه ورزشکار برتری‌هایی نیز نسبت به رقبای خود کسب کرده باشد ممکن است برنده مسابقه نباشد!
طبق قوانین شطرنج، نتیجه بازی ارتباط مستقیمی به برتری‌هایی که در جریان بازی کسب می‌کنیم ندارد و اصولاً این برتری ها در جریان بازی شمرده نمی‌شوند و نتیجه بازی است که برنده یا بازنده را مشخص خواهد ساخت.
در واقع شاید اگر این جمله را به این شکل بیان کنیم صحیح‌تر باشد: «در جریان بازی شطرنج کسب برتری‌های جزئی مستقیماً در نتیجه بازی دخیل نیستند!» در واقع این امکان وجود دارد که بازیکنی برتری‌های بسیار زیادی را در جریان بازی شطرنج کسب کند اما با لحظه‌ای بی‌دقتی تمامی زحمات قبلی خود را بر باد دهد و شکست خورد!
اندکی حرفه‌ای‌تر سخن بگویم: در شطرنج امتیازی برای «برتری‌ها» و «پوزیسیون‌های برنده» در نهایت محاسبه نخواهد شد و تنها نتیجه بازی است که برنده را مشخص می‌کند. لذا «اشتباه» یک فاکتور سرنوشت‌ساز در شطرنج نسبت به فوتبال، بسکتبال، تنیس و . . . است.
حتی در این ورزشها اگر تیم یا ورزشکار دارای امتیاز بالاتری نسبت به حریف خود باشد، این اجازه را به خود می‌دهد که اشتباهاتی را نیز مرتکب شود چراکه در نهایت اختلاف امتیازش با حریف اندکی کمتر خواهد شد. اما در شطرنج اگر «اشتباه فاحش» یا همان Bad Blunder رخ دهد تمامی برتری‌های قبلی کسب شده یک جا از بین رفته و شکست رخ می‌دهد! لذا تک تک حرکات در شطرنج کاملاً حیاتی و بحرانی بوده و هر تصمیمی ممکن است سرنوشت نهائی بازی را تعیین کند.
با این توضیحات متوجه می‌شویم که نقش «تمرکز» یا همان Concentration در شطرنج و برای جلوگیری از بروز هر گونه اشتباه تا چه میزان اهمیت دارد.
از سوی دیگر می‌دانیم که توانائی حفظ «تمرکز» در ورزشکاران مختلف کاملاً متفاوت است و این موضوع بستگی به تمرینات فیزیکی و توانائی‌های جسمی آنان دارد و برای بهبود و یا تقویت آن می‌توان تمرینات فیزیکی خاص انجام داد.
اما چگونه؟ شیوه تقویت «تمرکز» در شطرنج چیست؟ چگونه در طول بازی شطرنج متوجه می‌شویم که در برخی پوزیسیون‌ها باید «تمرکز» بیشتری نسبت به حالات نرمال داشته باشیم؟ در واقع چه زمانی باید «احساس خطر» کنیم؟
برای پاسخ به این سوالات کتاب بسیار جالب «درک احساس خطر برای اجتناب از بروز اشتباه در شطرنج» نوشته نویسنده تیزبین و خلاق آماتزیا اَونی، راهنمای خوبی برای این مهم است.
معرفی کتاب: «درک احساس خطر برای اجتناب از بروز اشتباه در شطرنج»
نویسنده کتاب: استاد بین‌المللی آماتزیا اَونی
نویسنده مقاله: محمّد خیرخواه
منبع: کانال منابع آموزشی شطرنج