مشکلات ساعات شطرنج حین بازی
اگر درحین بازی صفحه نمایش ساعت بعلت اتمام باطری ناپدید شود چه باید کرد؟ اگر بازیکنان از زمان مصرف شده خود وحریف مطلع نباشند داور چه تصمیمی باید بگیرد؟
پاسخ:
تنها ماده ای که می توان به آن استناد کرد ماده ۶- ۱۰ – ۱ است:
“درصورت عدم هرگونه نقص اشکار ، انچه ساعت شطرنج نشان می دهد قطعی است.داور باید ساعت شطرنجی را که دارای نقص آشکار است تعویض کند. او باید برای تعیین زمان هایی که در ساعت جایگزین شده نمایش داده می شود از قضاوت عالیه خود استفاده کند.”
شاید به نظر برسد که این ماده درمورد مسئله مطروحه خیلی مفید نباشد؛اما قانون بهتری وجود ندارد.اگر زمان مصرف شده هریک ازدوبازیکن ممکن نباشد، تنهاراه حل، تقسیم مساوی زمان های استفاده شده آنها است.به عنوان مثال اگر از زمان بازیها یک ساعت وبیست دقیقه گذشته باشد، داور مجبور است چهل دقیقه زمان مصرف شده برای هربازیکن درساعت جدید درنظر بگیرد.
سوال:
در یک بازی استاندارد، بازیکن سفید بعلت ناتوانی جسمی قادر به ثبت حرکات نیست.همراه وی نیز مایل نیست یا نمی تواند بعنوان دستیار حرکاتش راثبت کند.
آیا داور باید درتنظیم ساعت او ازکاهش زمان اختصاص یافته استفاده کند؟
توضیح مترجم:
شاید مطرح کردن این سوال باتوجه به تغییرات بعضا کلی درقوانین شطرنج ازسال ۲۰۰۰ به بعد، لزومی نداشته باشد.
اما ترجیح می دهم این سوال از زاویه تغییرات قوانین فیده درمورد این ماده از آن تاریخ تا به زمان حال برسی شود.
تا پایان سال ۲۰۰۳ ماده ای به این شرح تصویب شده بود:
ماده ۸- ۱
“اگر بازیکنی قادر به ثبت حرکات نباشد، داور باید از زمان اختصاص یافته بازیکن درابتدای بازی کسر کند”
وظاهرا به طور معمول دربازیهای استاندارد از زمان بازیکن ده دقیقه کم می شد.
سپس در سال ۲۰۰۴ این ماده به این صورت تغییر یافت؛
“اگر بازیکنی قادر به ثبت حرکات نباشد می تواند دستیاری که باید مورد قبول داور باشد جهت ثبت حرکات انتخاب کند.داور باید ساعت اورا به طور عادلانه تنطیم کند.”
ودر نهایت درقوانین جاری فیده عبارتی به آخر این ماده افزوده شده است مبنی براینکه:
ماده ۸ – ۱ – ۶
“………………. این تنطیم ساعت نباید برای بازیکن معلول اعمال شود.”
اما دونکته قابل توجه ازنظر بنده قابل بحث است که مایلم اساتید گروه نظرات خود را مطرح کنند؛
نکته اول اینکه اگر بخواهیم این‌ماده را به نحوی با ماده ۸ – ۱ – ۱ از ثبت حرکات ربط دهیم…..
” در جریان بازی هربازیکن ملزم است حرکت های خود و حریفش را بطور صحیح ، نوبت به نوبت و تاجایی که امکان دارد واضح و خوانا ، با نماد جبری روی برگه ثبتی که برای مسابقه تعیین شده است ثبت کند.”
بعضا در مسابقات داخلی، خصوصا در مسابقات رده های سنی که تعدادی از بازیکنان به هردلیلی قادر به ثبت حرکات نیستند، بصورت سلیقه ای عمل می شود.
متاسفانه گزارشاتی رسیده است مبنی براینکه درمسابقه ای اوپن، بازیکن از داور درخواست کرده است به ازای کسر ده یا پانزده دقیقه از زمان مسابقه ، اجازه دهد بازی را ثبت نکند و درکمال تعجب داور یا سرداور نیز پذیرفته است!
اجبار به ثبت حرکات درنزد بازیکنان بزرگسال (به استثنای بازیکنان معلول) امری ضروری است و تخطی از آن ، به هردلیلی ، نمی تواند قابل قبول باشد.
اما درمسابقات رده های سنی این موضوع باعث یک سری مسائل و چالش های غیرمنتظره ای می شود که به نظر من داور مسابقه باید برای علاج قبل از وقوع، تمهیداتی قائل شود.
آیا کاهش زمان اختصاص یافته برای بازیکنان رده های سنی می تواند به عنوان یک راه کار ، برای کسانی که به بهانه بلد نبودن ثبت حرکات از انجام آن امتناع می‌کنند مفید باشد؟
نکته دومی که مایلم اساتید گروه درموردش بحث کنند به همان ماده
۸ – ۱ – ۶ باز میگردد. این ماده را یکبار دیگر مرور می کنیم….
“اگر بازیکنی قادر به ثبت حرکات نباشد، می تواند دستیاری را که باید مورد قبول داور باشد جهت ثبت حرکات انتخاب کند.داور باید ساعت اورا بطور عادلانه تنظیم کند. این تنظیم ساعت نباید برای بازیکن معلول اعمال شود.”
نکته ای که برای من نامفهوم است این است
که اگر قرارباشد بازیکن دستیاری داشته باشد چه لزومی دارد همچنان ساعت این بازیکن بطور عادلانه تنطیم شود؟
یعنی بازیکن علی رغم داشتن دستیار باید از زمان اختصاص یافته اش کسر شود؟ اگر درغیر اینصورت است منظور از تنظیم ساعت بازیکن چیست؟
حرکات غیرقانونی در بازی
در یک بازی استاندارد داور درحرکت سی ام بازی متوجه می شود که حرکتی غیرقانونی درحرکت بیست ویکم رخ داده است.
پس از اعاده وضعیت از حرکت بیست ویکم ، داور ضمن جریمه بازیکن خاطی چگونه باید ساعت ها را تنظیم کند؟
پاسخ:
در پاسخ به سوال بسیار مهم بالا مقاله جامعی با همکاری دوست گرامی و داور بین المللی جناب آقای جدیدی دردست تهیه است که بزودی در اختیار داوران عزیز قرارخواهد گرفت…..
پایان قسمت اول از پرسش و پاسخ داوری ، مبحث ساعت ها
مترجم: مسعود شرافتی
کارشناس ارشد زبان و ادبیات انگلیسی و داور بین المللی شطرنج