اخیرا کتابی تحت عنوان “راهنمای موفقیت اساتید بزرگ” که توسط استاد بزرگ یونانی” واسیلیوس کوترونیاس” تالیف شده معرفی شده است که بخش هایی از آن در کلاسی که اخیرا در فدراسیون شطرنج توسط استاد بزرگ پویا ایدنی برگزار شده بود مطرح شد.
از میان بخش های متنوع این کتاب به عنوانی برخورد کردم که فکر میکنم برای بسیاری از شطرنجبازان متوسط و قوی جالب و مفید باشد.
ترجمه این قسمت از کتاب را با عنوان ” چگونگی رویارویی با حریفان ضعیف تر” خدمت شطرنجبازان عزیز تقدیم می کنم.
در مورد کتاب
در شطرنج حرفه ای امروز، درفضای تورنمنت های بسیار فشرده، مواجه شدن با حریفان با ریتینگ پایین تر، بیش از آنکه یک استثنا باشد به یک قانون تبدیل شده است.
غلبه بر آنها منجر به کسب اندکی ریتینگ خواهد شد و برعکس،امتیاز دادن به آنها موجب ریزش ریتینگ و بعضا ایجاد ناامیدی در میان بازیکن “برتر” خواهد شد.
تجربه درازمدت من درچرخه تورنمنت های آزاد نشان داده است که بعنوان بازیکن برای موفقیت، داشتن خصوصیات بهتر کافی نیست.بازیکن همچنین باید نحوه استفاده از آنها را نیز بداند.
جدای از آمادگی لازم درشرایط مطلوب،بازیکن همچنین باید بداند چطور انرژی و دانش خود را به طرز صحیح و به منظور بهره برداری از نقاط ضعف حریف “دست پایین تر” هدایت کند.
در اینجا ، میزان افزایش سطح آگاهی اهمیت دارد زیرا قصد داریم برروی توانایی ها تاکید کنیم،بدون درنظرگرفتن اینکه باافرادی بازی می کنیم که درعمل مرتکب اشتباه می شوند.
بطورکلی اگر بازیکنی ۱۰۰ الی ۱۵۰ ریتینگ بالاتر از حریفش باشد،احتمالا در دانش شطرنجی از او سرتر است.
بازیکن های قوی تر برتری های زیر را دارا هستند:
۱.درک عمیق تر از قالب های گسترده ساختار پیاده ای.
۲.توانایی حسی از زمان صحیح تغییر در ماهیت بازی.
۳.برتری در دفاع.
۴.درک عمیق تر از فاکتورهای دینامیک.(فرایندهای پویا)
۵.تکنیک های برتر در آخربازی.
از سوی دیگر بازیکن ضعیف تر این خصوصیات را دارد:
۱.آماده سازی و حفظ شاخه های طولانی (در شروع بازی)خصوصا اگر جوان و جاه طلب باشد.
۲.محاسبه مطلق واریانت های اجباری(بدون درنظرگرفتن شاخه های جانبی و فرعی) در هنگام حمله یا نزاعی که امنیت شاه خود را نادیده گرفته است.
۳.انجام حرکات جسورانه و آزاردهنده در قالب های عمومی که هرچند اغلب اوقات این حرکات نه چندان پرمدعا قوی نیستند ولی چشم پوشی از آنها برای بازیکن آسان نیست.
پس از انجام بازی های عملی فراوان ،من به چند نتیجه رسیدم که می تواند بعنوان راهنمای بازیکنان قوی تر مورد استفاده قرار گیرد.
این مباحث شامل هر سه مرحله بازی است :
الف) مرحله شروع بازی:
۱.ساختارهای پیاده ای نامتقارن قاعدتا مورد علاقه بازیکن “دست بالا” است که با چند تعویض می تواند ایجاد شود.درصورت امکان باید بازی را به چنین ساختارهایی هدایت کنیم.
۲.مسلما داشتن شاه ایمن تر از اهمیت زیادی دربرابر حریفان ضعیف تر برخوردار است.
ازطرفی ، بهتر است از دادن ابتکار عمل خصوصا در شروع بازی های شناخته شده ،اجتناب شود.
۳.مسئله کنترل مرکز از اهمیت فراوانی برخوردار است چراکه حرکات دشمن را محدود می سازد .بازیکنان ضعیف تر مایلند در مرکز به قصد ساده سازی بازی به منازعه بپردازند.
۴.بازیکن قوی تر هنگام بازی با مهره سیاه نیازمند به ۲ یا ۳ انتخاب دربرابر گزینه های عمده ی سفید می باشد که باید انها را به خوبی محور قراردهد.اگر او احساس کند انتخاب های او درخطوط اصلی درحال محدود شدن هستند،حرکتی غافلگیرکننده می تواند هرزمانی موثر باشد.
۵.وارد شدن در شاخه های موضوعی که شامل وضعیت های طولانی باشد و مطلوب حریفانمان نیست میتواند خوب باشد.
۶.بازیکنان ضعیف تر اغلب مایلند شاخه های مشکوک را انتخاب کنند.ترفند ما درپاسخ باید شامل راه حل مناسب باشد.لذا بازیکن باید دراین زمینه به روز باشد.
ب) مرحله وسط بازی
۱.نزاع برسر خانه ها بیش از حد معمول از اهمیت برخوردارند.حریف معمولا ارزش درازمدت آنها را دست کم می گیرد
۲.دقت در تعویض های مهره صحیح درارجحیت قراردارد.فهم بهتر پوزیسیونی دراین زمینه کمک شایانی خواهد کرد.
۳یک استراتژی خوب ایجاد وضعیت های نیمه بسته ای است که همراه با برتری جزئی فضا باشد.
۴.بطور کلی حمله خوب است.بازیکنان ریتینگ پایین تر در مقایسه،در دفاع و بخاطر ترسی که تمرکزشان را بهم می زند ضعیف عمل می کنند.
۵.دروضعیت های دشوار،ایجاد یک بحران به مراتب بهتر از دفاع منفعلانه است.بهره برداری از یک برتری جزئی برای یک بازیکن معمولی بسیار سخت است.خصوصا اگر نیازمند به یک محاسبه عمیق باشد.
۶.در وضعیت های “اندکی بهتر” که طبیعت کم و بیش استاتیکی(پویا)دارندباید به حریفانمان فرصت بدهیم مرتکب اشتباه شوند.
تقریبا اثبات شده است که او وضعیت خود را به تدریج بدتر خواهد کرد.
ج) مرحله آخر بازی
۱.بازیکنان جوان یا تاکتیکی را باید دراولین فرصت مناسب به آخربازی بدام انداخت.
۲.آخربازی به وضوح بهتر دربسیاری از موارد به حمله ای که احتمال موفقیت می دهد ارجح است.
هرچند دراین نکته حقیقتا محل مناقشه است که کدام روش به موفقیت قطعی می رسد!
۳.درآخربازی ها باید صبور و پایدار باشیم چرا که حریفانمان ممکن است چیزهایی را که ما طبیعتا از آنها انتظارداریم اطلاع داشته باشند را بلد نباشند.
۴.اگر حریفمان حمله برنده ای دارد ،باید سعی کنیم اورا اغوا کنیم تا مثلا با قربانی کردن یک یا دو پیاده ، پای در پایانه ی آخربازی بگذارد.
در این صورت ممکن است
شانس های بیشتری برای رسیدن به تساوی داشته باشیم.
در میان اساتید بزرگ معروفی که درجریان مسابقات شطرنج اروپا قرار دارند و تجربه بسیاری دربازی با بازیکنان با ریتینگ پایین تر را در کارنامه خود دارند می توان از “ولادیمیر ایپشن”، “کنستانتین لاندا” و “یوگنی میروشنیچنکو” نام برد- نگاهی به مگا دیتابیس این بازیکنان تاییدی بر این مدعاست.
مترجم: مسعود شرافتی