معرفی کتاب ”نکات شطرنجی برای بازیکنانی که قصد بهبود بازی خویش را دارند“

• آماتسیا اَونی
• پیشنهادات نامفید
• منابع

چندی پیش، کتاب فوق را خیلی مختصر معرفی کرده بودم، ولی از آنجا که محتوای کتاب بسیار جالب و خلاقانه است، تصمیم به معرفی بیشتر و مجدد آن گرفتم.

اقای آماتسیا آونی

آقای آماتسیا اَونی، خود استاد در بازی شطرنج و حل مسئله با درجه FM است و هم‌زمان کار ”روانشناسی“ نیز انجام می‌دهد. تخصص او ارائه نگاهی نوین به زندگی است و برای این منظور خلاقیت خاصی دارد. وی کتاب‌های متعددی در زمینه شطرنج و به‌خصوص نقش روانشناسی در آن تهیه و منتشر کرده، و کتاب فوق اولین همکاری وی با Quality Chess است.

کتاب مجموعه‌ای از ”نکات و پیشنهادات عملی“ با هدف یاری رساندن به پیشرفت بازی خواننده است. نویسنده برای تهیه مطالب خود به دو اصل زیر اصرار داشته است:

اول، مطالب کتاب را برای بازیکنی که با اصول اولیه و استراتژیک آشناست تهیه کرده است. بنابراین از پیشنهاداتی نظیر ”سوارهای خود را گسترش دهید“، ”اسب را قبل از فیل گسترش دهید“، مرکز را کنترل کنید“، ”مطمئن شوید همه سوارها دفاع دارند“، ”با رُخ‌های خود به عرض هفتم (یا دوم) حریف نفوذ کنید“ و پیشنهادات دیگری از این دست، روبه‌رو نخواهیم بود. فرض بر این است که خواننده به این نکات به‌خوبی آشناست!

دوم، تلاش کرده محتویات کتاب تازه و بِکر باشد و به همین سبب با نگاهی نوین به قضایا می‌پردازد. بنابراین به جای استفاده از کلیشه‌های متعارف در ادبیات شطرنج،  این‌که اول قاعده را بیان کرده و بعد به دنبال وضعیتی که قاعده مزبور در آن صادق است بگردد تلاش کرده تعداد بسیار زیادی از وضعیت‌های موجود را به دقت بررسی نموده تا مطلب جدیدی از آنان استخراج کند. در حقیقت مسیر متعارف را برعکس اجرا کرده و تلاش نموده با بررسی وضعیت‌های مختلف به استخراج نکات مشترک در آنان بپردازد. به نظر کار بسیار سختی بوده اما نتیجه کار ظاهراً خوب بوده است.

-انگیزه نویسنده برای تهیه این کتاب تهیه مجموعه ‌ای از پیشنهادات خوب و کاربردی برای شطرنج بازان بوده است. شطرنج بازان همیشه به دنبال پیشنهادی برای بهبود نتایج بازی‌های خویش هستند.

 برای این منظور کتاب مطالعه می‌کنند، از تعالیم بازیکنان خِبره بهره برداری می‌کنند و از نکاتی که استادان بزرگ در تفسیر بازی‌های تراز اول ارائه کرد‌ه‌اند، پیروی می‌کنند. به عنوان یک شطرنج باز همیشه به دنبال ”پیشنهادی خوب و هوشمندانه“ هستیم که روشن و موثر بوده و به ‌سادگی قابل اجرا باشد.

بنابراین شاید باید بتوانیم در ابتدا پیشنهاد خوب را از انواع دیگر آن تمیز دهیم!

پیشنهاداتی که به هیچ عنوان کارآمد و مفید نیستند به قرار زیرند:

•  پیشنهاد نامربوط

•  پیشنهاد غیرعملی

•  پیشنهاد گیج‌کننده

•  پیشنهاد بد

پیشنهاد نامربوط 

این نوع پیشنهاد یا در مورد شخصی خاص صادق است و یا اصولاً در دوره زمانی متفاوتی کاربرد داشته‌اند!

به نظر باتوینیک، ”هیچ بازیکنی نمی‌تواند پیشرفتی مفید بدون مطالعه بازی‌ های قهرمانان قبلی شطرنج جهان داشته باشد“ و به نظر گلر، ”برای استادی در گشایشی جدید و در بالاترین سطح ممکن آن حدود یکسال و نیم وقت لازم است!“ طبیعتاً با ابزارهای نوین رایانه‌ای این دو پیشنهاد خیلی درست نیستند و به نظر ”نامربوط“ هستند.

پیشنهاد غیرکاربردی

در این نوع پیشنهادات به شما گفته می‌شود که چه کنید، اما در مورد شیوه عملکرد و عملی ساختن آن راهنمایی موثری ارائه نمی‌شود. مثلاً ”خونسرد و راحت باشید“ ، ”خودتان را تحت فشار قرار ندهید“.  هر دو پیشنهاد نیت مثبتی دارند اما کاربردی نیستند. احتمالاً انتظار دارند با فشار دادن یک ”تکمه“ خونسرد شویم! مثلاً در بسیاری از کتاب‌های شطرنج گفته شده که ”تمرکز“ یا ”قدرت محاسبه“ مهم هستند، گرچه هر دوی این نظرها صحیح هستند، اما کاربردی نیستند!

مثلاً در زندگی روزمره مرسوم است که می‌گویند: از ”روح“ نترسید! – این سخن همان قدر در زندگی اعتبار دارد که پیشنهادات اشاره شده در شطرنج. خواهش می‌کنم اول یکی به من بگه که چگونه باید ”روح“ را تشخیص بدهم و ضمناً چگونه میان ”خطر فرضی“ و ”خطر واقعی“ باید تفاوت قایل شوم و نترسم!

پیشنهاد گیج‌کننده

در این نوع پیشنهادات حرف‌های ضد و نقیض به خورد شما داده می‌شود! چراکه پیشنهاد دهنده خود را مصون از اشتباه می‌داند! مثلاً: ”تلاش کنید در آخربازی شاه فعال داشته باشید اما در عین‌حال مواظب باشید!“ نصیحت کامل و جامعی بود اما شما را حسابی گیج کرد و نمونه دیگر: ”‌استراتژیک فکر کنید و مواظب ضربات تاکتیکی باشید، طرح بریزید و در نهایت آماده انتخاب طرح مناسب باشید“ و الی آخر.

پیشنهاد بد

زمانی که تلاش شود نوعی راه‌حل جهان‌شمول یا به قولی ”اکسیر“ به شما ارایه شود. استاد بزرگ یِرمولینسکی از شیوه بدآموزی مربی خویش به این شکل شکایت می‌کند: مربی وی تلاش می‌کرد گشایش‌ و گامبی‌های قدیمی به او بیاموزد که طبیعتاً برای GM زمان حال، ناخوش‌آیند است.

یک پیشنهاد بد یا شامل ”حکم کلی“ که در بسیاری از حالات غلط ”وقتی قوای بیشتر دارید، تلاش کنید مهره‌های بیشتری (به خصوص وزیر) را تعویض کنید“ و یا جفنگ و بی ‌ربط است ”در وضعیت‌های متعادل تلاش کنید عملکرد سوارهای خویش را در مرکز متمرکز کنید“.

مطالعه کتاب را به همه شطرنج دوستان کشور توصیه می‌کنم، و ترجمه آن را نیز به همه دوستانی که امکان و فرصت آن را دارند!

نویسنده کتاب: آماتسیا اَونی

ناشر کتاب: Quality Chess

سال انتشار: 2008

نویسنده مقاله: محمّد خیرخواه

تاریخ: 16 مرداد 1396

منبع: کانال منابع آموزشی شطرنج