در مثال جالبی که قصد بررسی دقیق آن را داریم شرایطی مشاهده خواهد شد که یکی از بازیکنان نیرومند جهان، سوپراستادبزرگ آذری شهریار ممدیاروف، با مهره سفید به‌رغم تعادل در وضعیت قصد پافشاری در کسب پیروزی در برابر دینگ لیرن سوپراستادبزرگ چینی در دور دوازدهم مسابقات نامزدی قهرمانی جهان ۲۰۱۸ دارد.
او تمام تلاش خود را برای استخراج بُرد از بازی می‌کند اما دست‌آخر در یک لحظه و با لغزش در مسیر اجرای پافشاری خود، نه تنها تساوی را از دست می‌دهد بلکه بازنده نیز می‌شود!
بنابراین «پافشاری و تقلای بُرد» در وضعیت‌های متعادل نیز قواعد خاص خود را دارد که در این تحقیق با برخی از آن‌ها آشنا خواهیم شد.
در مراحل پایانی مسابقاتی همچون نامزدی قهرمانی جهان، عموماً بازیکنان نیاز مبرمی به کسب پیروزی دارند و طبیعی است در این راه از خطرکردن باکی ندارند، چون عملاً با کسب هر پیروزی به رؤیای غائی زندگی هر شطرنجباز که حضور در مچ قهرمانی جهان است نزدیک‌تر خواهند شد. به همین سبب به‌نظر آنان، موقعیت‌های خاص، تدابیر ویژه می‌طلبد و احتمالاً تنها جائی که می‌توان «پافشاری و تقلای بُرد» در بازی را موجه دانست چنین شرایط خاص است، البته به شرطی که بهانه و سوژه‌ای برای ادامه‌ی نبرد همراه با اندکی چاشنی «عدم تقارن پوزیسیونی» تا احیاناً اگر وضعیت قبلاً ساده شده باشد، کماکان بتوان فرصت‌هائی برای ادامه‌ی بازی خلق کرد.
به نظر در این شرایط برای پافشاری و تقلای بُرد دو روش اصلی زیر وجود دارد:
• با صبوری و سماجت از پوزیسیون چیزی بیرون کشید (در این راه حتی اگر لازم باشد می‌توان به حریف امتیاز داد) و
• حریف را آنچنان تحت فشار شدید قرار داد تا علاوه بر برهم‌زدن تعادل و آرامش بازی، شاید همزمان بتوان اعتماد به‌نفس او را نیز متزلزل کرد.
گاهی اوقات تنها یکی از این روش‌ها قابل اجرا و در دسترس است. اما اگر امکان انتخاب داشته باشیم، برای انتخاب روش «پافشاری و تقلای بُرد» عمدتاً باید به نقاط ضعف حریف توجه داشت. این نقاط ضعف می‌توانند موقت یا دائم بوده و یا حتی از نوع روانشناختی یا «ضعف دانش فنی» در موضوعی خاص یا «عدم تمرکز در لحظه» باشند.
با بررسی دقیق گزاره‌ی بالا نکته‌ی مهمی درباره‌ی «پافشاری و تقلای بُرد» در می‌یابیم که می‌تواند چراغ راه در چنین شرایطی باشد:
عموماً بدون ارزیابی نقاط قوت، ضعف و شخصیت کلی حریف نمی‌توان عملیات «پافشاری و تقلای بُرد» را با موفقیت اجرا کرد.
از آنجائی که «پافشاری و تقلای بُرد» طبیعتاً با ملاحظات نه‌چندان عینی وضعیت همراه است، ارزیابی ویژگی‌های فوق مطمئناً یاری دهنده خواهند بود.
در مواردی نادر نمی‌توان نقاط ضعف واقعی حریف را در سوابق او پیدا کرد بنابراین بازی را در چنین شرایطی باید به شدت بر مبنای شهود لحظه‌ای یا نقاط قوت نسبی خودمان، تصمیم‌گیری کنیم و باید یادمان باشد نافرجامی و شکست نیز یکی از گزینه‌های ممکن است.
به‌هرحال این تصمیم ترفندی غیرمسئولانه نیست که شانسی برای کسب موفقیت نداشته باشد بلکه نوعی ریسک و بلوف حساب شده است.
استادبزرگ ولادیمیر توکماکوف که یکی از کوچ‌های سرشناس جهان است، قبلاً کتابی با همین عنوان یعنی «ریسک و بلوف در شطرنج در سال 2015 میلادی به رشته تحریر درآورده که دقیقاً مضمون اصلی محتوای آن تمرکز بر روی مقوله‌ی خطرکردن با حساب و کتاب در جریان مراحل مختلف بازی است که مطالعه آن نیز به درک مفهوم مورد نظر ما در این تحقیق کمک کرده و خالی از لطف نباید باشد.
در این تحقیق بررسی بازی را بعد از اتمام حرکت 27ام که در دور بسیار حساس دوازدهم مسابقه اجرا شده آغاز خواهیم کرد، جائی که شهریار ممدیاروف تنها بازیکنی بود که فرصت و شرایط خوبی برای کسب قهرمانی این رویداد را داشت. دینگ لیرن چندین مساوی پی‌درپی را در بازی‌های قبلی خود کسب کرده و بُرد و باختی نداشت، واقعیتی که اساساً بخت قهرمانی و امکان انتخاب او به عنوان رقیب بعدی مگنوس کارلسن را از وی گرفته بود. بنابراین تمامی فشار بازی بر دوش شهریار ممدیاروف بود تا بتواند از پوزیسیون متعادلی که ایجاد شده بود و در ادامه تلاش خواهیم کرد آن را ارزیابی کنیم، امتیازی بیرون بکشد.
و امّا یادآوری یک نکته مهم:
توجه داشته باشید که ترفندها و روش‌های نبرد در بازی شطرنج به شکلی عجیب و کارآمد در زندگی روزمره آدمی کاربرد دارند و به یاد داشته باشید با تفکر دقیق بر روی این ترفندها و همانندسازی خرد مستتر در آن‌ها چه نکات ارزنده‌ای در مبارزات و مهارت‌های روزمره زندگی خواهید آموخت!
نویسنده: محمّد خیرخواه
تاریخ: ۲۶ آبان ۱۴۰۱
منبع: کانال منابع آموزشی شطرنج