چگونه محصولی بسازیم که مخاطب را شبانه‌روز درگیر کند
- مقدمه
- قلاب های گوشی هوشمند
- اوان ویلیامز:
- پاداش اپ های گوشی هوشمند
- آزمایش اسکینر
- تشدید تعهد
- رها سازی از اعتیاد
- منابع
مقدمه
فناوری‌ها و محصولاتی که از آنها استفاده می‌کنیم اگر ما را دچار اعتیاد نکرده باشند، حداقل جزیی مهم و جداناپذیر از زندگی ما شده‌اند. ما بی‌اختیار شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام، ,واتساپ، تلگرام، فیسبوک و تویتر را چک می‌کنیم. ساعت‌های زیادی را در طول روز صرف چک‌کردن و وقت‌گذرانی در این شبکه‌ها هستیم.
مجبور هستیم این کار را انجام دهیم و جالب اینجاست که متوجه این اجبار نمی‌شویم. در روانشناسی شناختی، به رفتارهایی «عادت» گفته می‌شود که به صورت کاملاً ناخودآگاه و یا با خودآگاهی کم (بدون فکر) اتفاق می‌افتند.
خدمات و محصولاتی که به آنها عادت کرده‌ایم به مرور زمان در رفتارهای ما تغییر بوجود می‌آورند و این دقیقاً همان چیزی است که طراحان این محصولات و خدمات به دنبال آن هستند.
79 درصد از افرادی که تلفن همراه دارند، حداکثر 15 دقیقه پس از برخاستن از خواب به سراغ تلفن همراه خود می‌روند. طبق تحقیقی که اخیراً بر روی 150،000 دارنده‌ی گوشی هوشمند انجام گرفته، مشخص شده که متوسط تعداد دفعات سرزدن به گوشی همراه چیزی حدود 110 مرتبه در روز است.
چه اتفاقی می‌افتد که شما به قلاب‌های گوشی هوشمند خود گرفتار می‌آیید؟
اپ‌های گوشی هوشمند، برای شما تسکینی فوری فرآهم می‌آوردند:
• هر وقت احساس خستگی می‌کنید تنها با یک کلیک به لیستی از عکس‌ها و ویدئوهای اینستاگرام یا فیسبوک دسترسی خواهید داشت.
• هر وقت احساس تردید کردید، برای دستیابی به لیستی از نتایج جستجوی گوگل تنها چند ثانیه فاصله دارید.
• هر وقت احساس ضعف کردید، با کلیک آیکون ایمیل خود بر روی گوشی لیستی از افرادی را خواهید دید که به شما نیازمندند.
انسان‌ها همیشه دچار احساس کسالت، عدم اطمینان و بی‌اهمیت بودن می‌شوند، اما به لطف گوشی‌های هوشمند خود، هرگز راهی سریع‌تر برای رفع این احساسات «منفی» نداشته‌اند.
اوان ویلیامز:
اوان ویلیامز، بنیانگذار مشترک توییتر و مدیوم، درباره نوع تکنولوژی که او و دیگر همکارانش از آن استفاده می‌کنند چنین شرح می‌دهد:
«ابتدا یکی از آرزوهای آدمی را نشانه روید، ترجیحاً یکی که مدت‌ها همچنان برقرار است سپس با کمک فن‌آوری مدرن برای برداشتن گام‌های بعدی و بهره‌برداری از آن اقدام کنید.»
احساسات منفی اغلب به عنوان محرک‌های داخلی عمل خواهند کرد … و برای ایجاد یک محصول اعتیادآور یا شکل‌دهنده‌ی عادت، سازندگان نرم‌افزار و اپ‌ها باید درک کنند که کدام احساسات کاربر ممکن است به عوامل داخلی مرتبط باشد و بدانند چگونه می‌توانند از محرک‌های خارجی استفاده کنند تا کاربر را به سمت عملی که مدنظر آنهاست سوق دهند.
اپ‌های گوشی هوشمند، پاداش‌های متغییری به شما می‌دهند:
اینکه صرفاً هر آن چیزی که کاربران نیاز دارند را به آنها بدهید نمی‌توان محصولی اعتیادآور و عادت‌ساز ایجاد نمود.
هر وقت به گوشی همراه خود مراجعه می‌کنید باید غافلگیر شوید. باید یک جریان دائمی از محتوای جدید وجود داشته باشد که از طریق ایمیل، یوتیوب، فیسبوک، توییتر، اینستاگرام و ده‌ها برنامه‌ی دیگر در اختیار شما قرار گیرند.
آزمایش اسکینر
در دهه‌ی 1950، اسکینر، روان‌شناس، کبوترهائی را در داخل یک جعبه‌ی خاص قرار داده بود که هر وقت یک دکمه را فشار می‌دانند یک گلوله‌ی غذا دریافت می‌کردند. با این ترتیب کبوترها یاد گرفته بودند که در هنگام گرسنگی دکمه را فشار دهند و در هنگام سیری کاری به آن نداشتند. سپس اسکینر توزیع‌کننده‌ی مواد غذائی را طوری تنظیم کرد که بعضی اوقات کبوترها دکمه را نوک می‌زدند و یک گلوله‌ی غذا دریافت می‌کردند و گاهی نیز چیزی دریافت نمی‌کردند. شیوه‌ی متغییر پاداش‌دهی دکمه باعث جنون کبوترها گردید. به طوری که یکی از کبوترها بیش از دو بار در ثانیه به مدت 16 ساعت متوالی به دکمه نوک می‌زد🤔 . متأسفانه انسان‌ها در این مورد خیلی با کبوترها متفاوت نیستند!
اپ‌های گوشی هوشمند ما را مجبور به سرمایه‌گذاری‌های کوچک می‌کنند.
تشدید تعهد
مشخص شده که تمام فعالیت‌های خنده‌دار را مغز آدمی به دلیل پدیده‌ی روا‌ن‌شناختی «تشدید تعهد» انجام می‌دهد. این قدرت تعهد باعث می‌شود که برخی افراد آن‌قدر پای بازی‌های ویدئوئی بنشینند که دست‌آخر کله‌پا شده و بمیرند. از این موضوع برای تأثیرگذاری بر مردم استفاده شده تا بیشتر به امور خیریه بپردازند . . . در حقیقت هرچه کاربران تلاش و وقت بیشتری را بر روی یک سرویس یا محصول صرف کنند ارزش بیشتری پیدا خواهد کرد.
وقتی برای اولین بار اینستاگرام را باز می‌کنید از شما خواسته می‌شود که یک دوست را به آن اضافه کنید. اینستاگرام شیوه‌ی افزودن افراد را ساده‌سازی کرده و تلاش می‌کند پیشنهاداتی که مطلوب شماست داده و حتی درخواست می‌کند برای این منظور لیست دوستان فیسبوک یا لیست تلفن دوستان شما را جست‌وجو کند. در حقیقت اینستاگرام ارزش اضافه کردن یک نفر را به لیست دوستان شما خوب می‌داند چون زمانی که آنها پیامی برای شما ارسال کنند، تمایل شما برای استفاده مکرر از این نرم‌افزار بیشتر خواهد شد
چگونه خود را از این نوع اعتیاد رها سازیم؟
هرچه مراجعه‌ی بعدی بیشتر به برنامه داشته باشید در حقیقت سرمایه‌گذاری بیشتری بر روی آن کرده‌اید و به احتمال زیادتری دچار عادت چک‌کردن برنامه بدون فکرکردن خواهید شد.
تلاش کنید شرایط کنترل گوشی خود را دشوارتر کنید:
• مثلاً یک پسورد خیلی بلند برای آن درنظر بگیرید تا هربار برای بازکردن قفل گوشی زمان زیادتری لازم باشد.
• یا گوشی خود را در داخل کشوی میز و دور از دسترس قرار دهید.
• یا در حین خواب گوشی را در اتاق دیگری قرار دهید.
سعی کنید تمامی اعلان‌های غیر ضروری برنامه‌ها را خاموش کنید. اگر اپ‌ی نتواند برای شما پیام دهد، یا دینگ‌دینگ صدا ایجاد کند، قطعاً کمتر می‌تواند شما را مجبور به استفاده از آن کند.وقتی دست توسعه دهندگان این اپ‌های گوشی را خواندید و متوجه‌ی ترفندهای به اعتیاد کشیدن شما شدید، قطعاً درک خواهید کرد که چگونه خود را از بند این نوع اعتیاد رها ساخته و با این ترتیب در راه بازیابی تمرکز و بهره‌وری بیشتر از اوقات خود گام خواهید برداشت.
خوشبختانه کتاب توسط سعید قدوسی‌نژاد به فارسی ترجمه شده و نسخه صوتی آن نیز موجود است.
منابع
نوشته‌ی: نیر ایال با همراهی رایان هوور از محققین دانشگاه استنفورد
ناشر: انتشارات پنگوئن 2014
نویسنده: محمّد خیرخواه
تاریخ: ۲۸ آبان ۱۴۰۰
منبع: کانال منابع آموزشی شطرنج