آناتولی کارپف و “ری انیگما” در فینال گات تلنت اسپانیا

• ری انیگما کیست
• نظر ناکامورا درباره ری انیگما
• نحوه آشنایی با شطرنج
•  گسترش بازی شطرنج به روش ری انیگما
• پیشرفت هنر دراروپا
• منشا انتشار اخبار
• موارد مورد توجه برای جذب مخاطب
• تاثیر انفجار اطلاعات بر جهان
• ورزش پدیده فراگیر
• جمع بندی

ری انیگما کیست

کسی نمیداند ری انیگما کیست. فقط ۲ چیز درباره او مشخص است اول اینکه اسپانیایی است و دوم اینکه شطرنج باز قدرتمندی است.

البته پیرامون او شایعات زیادی وجود دارد. در بعضی سایت ها آمده که ۸ نفر هویت او را می شناسند که کمکی به اصل ماجرا نمی کند، چرا که او اصرار به ناشناس ماندن دارد. حتی صدایش را موقع حرف زدن عوض می کند و چون نقاب دارد دستش باز است تا کودک درونش را آزاد بگذارد و هر کاری دلش خواست انجام دهد. از رقص و پایکوبی تا شنا رفتن و ورجه ورجه کردن و ابراز شادی درون که البته این آزادسازی کودک درون برای هدف تبلیغی  هوشمندانه ای که در سر دارد ضروری هم هست. ری انیگما یا “شاه انیگما” با لباس مبدل شطرنجی از روزهای جمعه تا یکشنبه هر هفته در خیابان های شهر مادرید ،با صفحه شطرنجی زیر بغلش دیده می شود در حالی که یک اسکناس ۱۰۰ یورویی به پیشانی چسبانده و به عابران درخواست بازی بلیتس می دهد با این شرط که اگر حریف پیروز شود ۱۰۰ یورو دریافت خواهد کرد. او تا به حال در این ماجراجویی های خیابانی با صدها نفر بازی کرده و حتی یک بار هم شکست نخورده است. او در یوتیوب بیش از ۱۰۰ هزار دنبال کننده و ۴۵۰ هزار دنبال کننده در سایت تیک توک دارد و ویدیوهای تبلیغاتی که منتشر کرده میلیونها بازدید داشته است. خودش از این کارهایش به عنوان یک “کمپین” یاد کرده و درباره هدفی که در سر دارد چنین گفته: “هدف من گسترش شطرنج از طریق بازی هایی است که با تبلیغات ویروسی منتشر می شود.” هفته گذشته در فینال برنامه تلویزیونی گات تلنت اسپانیا در پیش چشمان میلیون ها بیننده تلویزیون اسپانیا و حتی جهان “ری انیگما” مقابل قهرمان سابق جهان ، آناتولی کارپف بلیتس ۳ دقیقه بازی کرد و توانست مساوی کند. او حتی در جایی از بازی می توانست برنده شود که به دلیل تنگی وقت حرکت برنده را ندید که نهایتا به دلیل تمام شدن وقت، بازی با نتیجه مساوی خاتمه یافت، خود کارپف هم در آن برنامه از بازی خوب او و دید پوزیسیونی اش تعریف کرد.

نظر ناکامورا درباره ری انیگما

 بعضی ها فکر می کنند که او استاد بزرگ میگوئل سانتوس است. جالب اینکه استاد بزرگ ناکامورا وقتی داشت در یک استریمِ لایو ، همین بازی ری انیگما و کارپف را آنالیز می کرد نظرش درباره انیگما این بود که او استاد بزرگ نیست و حتی صراحتا اعلام کرد که شخصا سابقه بازی با استاد بزرگ میگوئل سانتوس را دارد و سانتوس را بازیکن به مراتب قوی تری نسبت به انیگما دانست، و اما در همان برنامه ی زندهِ ناکامورا اتفاق جالبی افتاد و انیگما به او درخواست بازی داد و ناکامورا هم در حضور مخاطبین بی شمار برنامه قبول کرد با او ۲ دست بازی کند و در حین بازی ، همزمان، ارزیابی های خود را از سطح بازی او اعلام می کرد. در بازی اول ناکامورا انیگما را در چالشی نه چندان دشوار برد، ولیکن در بازی دوم علیرغم اینکه ناکامورا در کل بازی دست بالا را داشت ولیکن انیگما در یک آخر بازی سخت راه مساوی را یافت که مورد تمجید ناکامورا قرار گرفت. البته ناکامورا باز هم اعتقادش این بود که انیگما به احتمال زیاد استاد بزرگ نیست و باید ریتینگی در حد ۲۴۰۰ یا کمی بالاتر داشته باشد.

از همه این حرف ها که بگذریم کاری که ری انیگما انجام می دهد از نقطه نظر بازاریابی ارزش مطالعه و الگو برداری دارد . او دارد همان مسیری را در تبلیغ و گسترش شطرنج طی می کند که سال گذشته سریال گامبی وزیر پیمود و باعث رونق هر چه بیشتر شطرنج شد.

همه ما چگونه با شطرنج آشنا شدیم؟

 در خانه از پدری، برادری، دوستی و … قوانین را آموختیم و بعد از مدتی هدف‌مان این بود که از آموزش‌دهنده خود ببریم.

بعد یواش‌یواش پای‌مان به محافل شطرنجی باز شد و حریفان قدرتری پیدا کردیم. تمرین و مطالعه کردیم تا پیشرفت کنیم، آنها که پشتکار بیشتری داشتند تحت نظر مربی تا مراحل استادی رفتند و آنها که نمی‌توانستند وقت بیشتری بگذارند، شیفته این «نغز بازی» باقی ماندند. حالا هستند کسانی که به ما شیفتگان شطرنج، راه ابراز ارادت به این بازی محبوب را نشان می‌دهند.

 گسترش بازی شطرنج به روش ری انیگما

«ری انیگما» یکی از آنهاست. او با به میان مردم رفتن و پیشنهاد بازی و جایزه در ازای پیروزی، همان کاری را می‌کند که همه ما شیفتگان شطرنج مشتاقش هستیم. به این هم بسنده نمی‌کند از مادرید به مالاگا می‌رود، از شبکه‌های اجتماعی متل یوتیوب و اینستاگرام استفاده می‌کند تا ما را در تجربه‌های لذت‌بخش خود سهیم کند و حتی پا را فراتر می‌گذارد و در برنامه پربیننده تلویزیونی کشورش، آناتولی کارپف قهرمان سابق جهان را به مصاف می‌طلبد و در مبارزه‌ای برق‌آسا با وی به تساوی می‌رسد و در کنار همه اینها با پوشاندن سر و صورت و بدن خود با یک پوشش شطرنجی، این معما (Enigma) را طرح می‌کند که به راستی او کیست؟

ثمره این فعالیت‌ها اشتیاق بیشتر مردم به شطرنج و برانگیختن‌ کنجکاوی آنان است، هدفی که ما شیفتگان شطرنج را ارضا می‌کند. گیرم که در این میان «ری انیگما» هم پاداش خود، شهرت و منافع اقتصادی ناشی از آن را کسب خواهد کرد، اما چه باک، ایده‌های وی آن‌قدر خلاقانه‌اند که ارزش دارد به احترام «پادشاه» کلاه از سر برداریم و خود را ملتزم رکاب ایشان بدانیم.

پیشرفت هنردر اروپا

▫️در اروپا به ویژه پس از تحولات رنسانس و انقلاب صنعتی ، دانشمندان صنعتگران و هنرمندان در ابتدا مورد توجه اشراف قرار گرفتند و پس از آن خصوصا بعد از انقلاب کبیر فرانسه اقبال بلندی در نزد عامه مردم یافتند. با رسوخ هنرهای فاخر به درون اقشار اجتماعی گوناگون جوامع و پیدایش طبقات متوسط و بسط و توسعه علوم و فنون و انعکاس تفکر و نظرگاه‌های آنان در نحله های ادبی و هنری همچون رئالیستها، رمانتیکها، سوررئالیست ها، دادائیست‌ها در ادبیات و بعنوان مثال ظهور امپرسیونیسم و کوبیسم در نقاشی و نفوذ فکری و فرهنگی بزرگانی چون مولیر ،ژان ژاک روسو، دیده رو، هگل ، کانت ، تولستوی،گوگول، بالزاک، ویکتور هوگو ،داستایوفسکی، بتهوون، موتسارت، روسبنی، چایکوفسکی،  رودن، مانه ، وان گوگ، پیکاسو وووووو… خیزش اجتماعی دامنه داری در اروپا و به تبع آن در آمریکا را موجب شد که دنباله آن تا پایان قرن بیستم ادامه داشت.

 منظور از این مقدمه عنایت و توجه عامه مردم به هنر موسیقی، فلسفه نقاشی ،تئاتر و…نه تنها در محافل آکادمیک بلکه در کف خیابان است. از مهمترین مراکز حشر و نشر مردم ، هنرمندان ، دانشمندان، فلاسفه، ورزشکاران ، شطرنجیان کافه ها و کلوپ هاست که با ورود مدرنیته در ایران هم بسط و گسترش یافت مانند کافه نادری؛ در چنین فضایی مردم به رویدادهای کوچه و برزن و خیابان حساس شدند.

منشا انتشار اخبار

اساسا خیابان منشا بسیاری از خبرهای هنری ادبی و سیاسی جوامع شد. لذا در توسعه سرمایه داری این موضوع به سرعت مورد توجه آنان واقع شد و تمامی نکات یاد شده بالا در دسترس و استفاده صاحبان سرمایه در شاخه های گوناگون قرار گرفت و ترویج و تبلیغ و پروپاگاندا که هم سرشت با تولید و بازار و عرضه و تقاضاست به نحو بی سابقه و فزاینده ای تمامی محیط زندگی فردی و اجتماعی را فرا گرفت و در این راه از هنر سیاست اقتصاد ورزش و…. استفاده همه جانبه ای شده و می شود. در موضوع خاص مورد نظر یعنی اشاعه و ترویج شطرنج توسط آن شطرنج باز ناشناس که مبتنی بر فرهنگ توجه مردم به هر رویدادی در کف خیابان است از عرصه های زیر استفاده شده است.

موارد مورد توجه برای جذب مخاطب

1. توجه به نوعی الفت ،همدلی و توجه عمومی به هنرمندان و افرادی که نه در محافل آکادمیک بلکه در زندگی روزمره مردم هنر خود را به معرض تماشا می گذارند مانند نمایش‌های خیابانی ،تئاتر و نمایش در میادین ، نمایش پهلوانی در خود ایران در کوچه ها، سیرک‌ها و همراهی مردم که اینگونه هنرمندان و افراد را از طبقات ندار و لیکن صاحب استعداد تلقی می نمایند و با آنان همدلی دارند.

2. با انعکاس خبر در میان مردم عادی، بنگاه‌های بزرگ خبر پراکنی همگون با شبکه های تلویزیونی خبری و هنری و ورزشی که بدنبال کسب سهم از بازار مخاطبان و تبلیغ هستند و نیاز به تولید محتوا دارند با توجه مردم به خبر ،فورا جذب این حرکت شده و در صورت توجه و اقبال مخاطبان اینگونه کارها وارد برنامه های سریالی مانند «گات تلنت»  یا «ورزش و مردم» و یا «نود» یا «خندوانه» و.. می شود . از آن مهمتر ،کانالها و سایتها و استارت آپ ها که کشته مرده اینگونه تحرکات هستند.

تاثیر انفجار اطلاعات بر جهان

با انفجار اطلاعات و خبر در جهان کنونی و فرو کردن بدون وقفه آن در ذهن تمامی مردم جهان از هزار راه، فرصتی برای تفکر برای آدمیان باقی نمانده است. انسان اگر غذا بخورد و قضای حاجت نکند چه می شود. هر ورودی در ذهن و جسم انسان باید خروجی داشته باشد والا فرد حتما بیمار خواهد شد. همه نمی توانند و دانش و حوصله ژرف اندیشی فلسفی هنری ادبی و علوم مشکل چون ریاضی و فیزیک و اختر شناسی را ندارند و در کل مدرنیته و گسترش سرمایه داری با گسترش جامعه نخبگان موافقت ندارد و مخاطبان ساده نگر و مصرف گرا ترجیح می دهند تا زود در تار عنکبوت تبلیغات جذب آنان شده، بخرند و مصرف کنند.

ورزش پدیده فراگیر

ورزش بعنوان یک پدیده فراگیر ، بسیار مورد توجه جامعه مدرن قرار دارد و مهمترین ورزشی که امکان خروجی آن همه اطلاعات ورودی دنیای مجازی را دارد(بدون پیچیدگی‌های فلسفه و علوم و سیاست و هنر و عواقب و درگیری های بعدی آن و در عین حال سرگرم  کننده و وقت گذران هم هست و ذهن را درگیر خروجی می کند)شطرنج است.« ری انیگما» جدا از آنکه شطرنجباز است تمامی عوامل بالا را در نظر گرفته و اقدام به اینکار کرده است. نتیجه این عمل او در سطح توده ها موجب اشتعال و توجه فوری بسیاری خواهد شد اما شعله آن زود فرو خواهد نشست.

اما مخاطبانی خاص هم خواهد یافت و از این جهت موجب پیدایش نخبگان بعدی شطرنج خواهد شد. چگونه ؟ چون شطرنج در بطن خود امری کیفی و در عین حال هنری ورزشی و فلسفی و واجد متدولوژی خاص تفکر است لذا گسترش آن در ابعاد کلان هرگز کمّی نمی شود مگر آنکه کل جوامع انسانی وارد مرحله عمیق تفکر شوند. اما نظر آحاد مردم به شطرنج بیشتر خواهد شد که این امر تضمینی برای تعمیق و گسترش شطرنج نخواهد بود.

شطرنج در بستر هنر و فلسفه و آموزش رشد می کند .تاثیر یک فیلم مانند کوئین گامبی بسیار بسیار بیشتر شطرنجباز می آفریند تا حرکاتی که در بستر خوشآمد عامه مردم قرار دارد.

جمع بندی

این کار توجه مردم علمی را برای لحظاتی به شطرنج جلب می کند اما تاثیر پایدار و ریشه دار نخواهد داشت. شطرنج امری کیفی است که با گسترش در محافل آکادمیک و محافل تخصصی مانند کلوپهای شطرنج و قهوه خانه ها در میان مردم عمق می یابد. ضمنا ماسک و چهره ناشناس آن شطرنج باز نماد قهرمانان عصر جدید مانند بتمن ایرونمن و… است که عمل را با عنصر گمنامی  شاخص می کند این امر بویژه در جوامع غربی و شرقی یک فضیلت است

▫️دکتر محمدرضا محمدی

▫️احسان محمداسماعیل

▫️مترجم کتب شطرنجی