- مکتب چین
- استاد لیو ون چو
- کتاب مکاتب مختلف شطرنج
- مکتب شطرنج ایتالیایی
- مکتب شطرنج کلاسیک
- مکتب شطرنج هایپر مدرن
- مکتب شطرنج شوروی یا روس
- مکتب شطرنج چین
- ضرورت مطالعه کتاب
- منابع
در راستای بررسی «مکاتب» مختلف شطرنج و بررسی سیستمهای آموزشی حاکم در آنها، شاید یکی از کشورهای موفق در این زمینه کشور چین باشد. همانطور که دوستان آگاهی دارند، کشور چین با شطرنج اروپایی، مدت خیلی زیادی نیست که آشنا شده و آن را به عنوان ورزش عمومی در نظر گرفته است. چون در چین باستان مدلهای مختلف بازی مشابه وجود داشته که قواعد و قوانین و اهداف آنان با شطرنج کلاسیک اروپایی متفاوت بوده است.
آقای (Liu Wenzhe) لیو وِن چو اولین مرد چینی بود که در سال 1950 به شطرنج اروپایی علاقه نشان داد و توانست خیلی سریع به درجه استاد بین‌المللی رسیده و اولین بازیکن چینی باشد که یک استاد بزرگ بین‌المللی شطرنج در سطح جهانی را شکست دهد. او در سال 1965 استاد بزرگ Nikolai Krogius را شکست داد و اولین چینی بود که درجه استاد بین‌المللی دریافت کرد.
بعدها آقای چو مربی تیم ملی شطرنج چین شد و قهرمانان متعددی را با سبک خویش تربیت کرد. او متاسفانه در سپتامبر 2011 دارفانی را وداع کرد.
او در کتاب خویش «مکاتب مختلف شطرنج» در طول تاریخ را به شیوه نوینی تقسیم بندی کرده که بسیار جالب است:
به نظر آقای چو، 5 مکتب شطرنج در طول تاریخ وجود داشته است:
1-) مکتب ایتالیایی، در دوره قرن 16 تا 18 میلادی، که نگاه آن به شطرنج به عنوان یک «هنر» بوده است. تمرکز این مکتب در آن دوران خلق «زیبائیهای تاکتیکی» بوده است که سهم بزرگی در پیشرفت بازی «باز» و «آخربازی» داشته است.
2-) مکتب کلاسیک، در نیمه دوم قرن 19 الی قرن 20ام، که نگاه آن به شطرنج به عنوان یک «علم» بوده است. تمرکز این مکتب در آن دوران خلق شیوهای منطقی و عقلانی در بازی بوده است که سهم بزرگی در پیشرفت بازیهای «بسته» و «تئوری شطرنج پوزیسیونی» داشته است.
3-) مکتب هایپر مدرن، مابین سالهای 1910 الی 1920، که نگاه آن به شطرنج به عنوان نوعی «رقابت» بوده است. تمرکز این مکتب خلق «استراتژی‌های پیچیده» بوده که سهم بزرگی در پیشرفت بازیهای «نیمه-بسته» و «تئوری استراتژی» داشته است.
4-) مکتب شطرنج شوروی یا روس، از نیمه دوم قرن 20ام تا حال ادامه دارد، که نگاه آن به شطرنج به عنوان «هنر رقابت کردن» است. تمرکز این مکتب در «هدایت و به حد اعلا رسیدن» بوده که سهم بزرگی در پیشرفت بازیهای «نیمه-باز» و «بازی دینامیک» داشته است.
5-) مکتب شطرنج چین، که از سال 1990 تا حال وجود دارد و نگاه آن به شطرنج به عنوان «هنر اندیشیدن» است. تمرکز این مکتب افزایش قدرت «فکر» و «حس و ادراک» است و سهم بزرگی در پیشرفت حوزه «بازیهای غیرمنطقی» و «استراتژی رقابت» داشته است.
آقای چو، در این کتاب سوابق رشد شطرنج در کشور چین در میان مردان و زنان این سرزمین را بازنمایی کرده و در طول کتاب بازی های مختلفی را با دقت بسیار زیاد و وسواس ویژه خود تحلیل کرده است.
در طول کتاب آقای چو از یک ضرب‌المثل چینی که از «کانگ فو» برداشت شده استفاده مکرر کرده است:
«اگر حریف شما از خود حرکتی نشان نمی‌دهد، هرگز حرکت خود را انجام نده و اگر حریف قصد اجرای حرکت خویش را دارد، باید قبل از او حرکت خود را انجام داده باشی!»
ایده‌ی عمومی آقای چو در مورد شیوه آموزش بسیار جالب و کارآمد است:
آموزش سیستماتیک بازیکنان بسیار مهمتر از انتخاب آنان است!!» و این نکته‌ای قابل تأمل برای مربیان کشور است.
مطالعه کتاب برای آشنایی با جایگاه شطرنج در کشور چین و شیوه رشد آن بسیار جالب است، اما در بخش دیگر کتاب که به تفسیر بازیها پرداخته شده، سطح و میزان عمق شاخه های درنظر گرفته شده بسیار طولانی است که برای بازیکنانی با ریتینگ بالاتر از 1800 قابل فهم و در حد حوصله آنان خواهد بود.
در هر صورت مطالعه کتاب به نظر برای مربیان کشور ضروری است، چراکه بر کسی پوشیده نیست که حریفان چینی امروزه یکی از نیرومندترین شطرنج بازان در تمام رده های سنی و قهرمانی جهان هستند و آشنایی با شیوه آموزش و سیستمهایی که در جریان آموزش آن قرار می‌گیرند اهمیت دارد. در مطالعه این کتاب به نکات ظریف آموزشی برخورد خواهید کرد که با سبک و سیاق شطرنج بازان چینی کاملاً هماهنگی دارد.
نویسنده کتاب: Liu Wenzhe
مترجم چینی به انگلیسی : Jiwu Wang
سال انتشار: 2002
تعداد صفحات کتاب: 290
نویسنده مقاله: محمّد خیرخواه
منبع: کانال منابع آموزشی شطرنج