مقدمه
Mastering the Opening – Everyman Chess, 2001, Byron Jacob
نوشته بایرون ژاکوب، انتشارات everyman chess در سال 2001 و چاپ مجدد آن در سال 2002
خیلی جالبه که گری کاسپاروف بعد از شکست در مسابقات مغز‌های جهان در سال 2000، اقرار کرد که گشایش درستی را در بازی خویش انتخاب نکرده و مشکل گشایشی داشته است!
در تایید نظر کاسپاروف، ولادیمیر کرامنیک نیز دلیل شکست خود را مشکل گشایشی خویش ابراز کرد !
حال اگر بازیکنان چنین سطح بالا هنوز در مورد مسئله گشایش و مشکلات مربوط به آن سخن می‌گویند! وای به حال بازیکنان سطوح پائین‌تر !!
اصولاً اهمیت مرحله گشایش در بازی شطرنج به چه میزان است؟
این سوالی است که استاد بین‌المللی بایرون ژاکوب در این کتاب قصد دارد به آن پاسخ روشن دهد. در واقع بر طبق نظر او اگر سیستم گشایشی که بر اساس تمایلات و روحیات شماست انتخاب کنید و دقیقاً بدانید که با پوزیسیون‌های ایجاد شده در جریان آن چه برخورد و واکنشی از خود نشان دهید قطعاً بازی روان و دلچسبی را حداقل برای خود اجرا خواهید کرد.
نکته
نکته بسیار مهم دیگری که آقای ژاکوب در کتاب خود سعی دارد بیآموزد آن است که حفظ کردن و مطالعات طولانی مدت در مورد گشایش اتفاقاً به هیچ عنوان صحیح نیست! و در عوض درک طرح‌ها و استراتژی‌های شاخص هر سیستم گشایشی که تعیین کننده خطوط کلی بازی در حرکات بعدی است از اهمیت بسیار والائی برخوردار است و کمتر کتابی با این شفافیت و البته سیستماتیک به این موضوع در بحث گشایش پرداخته است.
دفاع سیسیلی
بایرون ژاکوب در اصل گشایش‌های رایج (نه همه گشایش‌ها را) در این کتاب با شیوه جالبی کالبد شکافی کرده است. او در مورد هر گشایش در ابتدا حالاتی را که در جریان آن ایجاد می‌شود را شرح کلی داده است. به عنوان مثال در مورد دفاع سیسیلی گفته: «دفاع سیسیلی، در واقع دفاع مورد علاقه بازیکنان سطح بسیار بالاست و دلیل آن پیچیدگی پوزیسیونی آن و تعداد بسیار زیاد تم و الگوهای موجود در این سیستم است که البته نیاز به مطالعه بسیار زیاد آن به منظور شناخت این الگوهاست و نتیجه بازی به هیچ عنوان منجر به بازی آرامی نخواهد شد و لذا بازیکنانی که به دنبال بازی آرام هستند نباید از این سیستم استفاده کنند!» سپس به ارائه استراتژی سفید و سیاه در مورد این سیستم و اهداف هر یک به دقت کرده است. تمامی سیستمهای گشایش خود را در سه گروه کلی تاکتیکی/استراتژیک/دینامیک تقسیم‌بندی کرده است و در شرح هر یک به نوع آن اشاره می‌کند. البته برخی از این سیستم‌ها ترکیبی از این تم‌های گشایشی را خواهند داشت. در مرحله بعدی در مورد میزان تحقیقات تئوری که در مورد هر سیستم صورت گرفته صحبت کرده و نشان میدهد که آیا این سیستم ماهیتی تئوریک دارد یا خیر؟ در مرحله بعد میزان استفاده عمومی از این سیستم را در میان بازیکنان مختلف جهان به صورت آماری نشان میدهد و اینکه به چه میزان از آن در بازیها استفاده می‌شود. در نهایت چند بازی نمونه از که تمامی نکات اشاره شده را در آن به خوبی نشان میدهد را برای آشنائی بیشتر خوانندگان و درک تمامی موارد اشاره شده را آورده است. تمامی این بازیها از میان بازی بازیکنان شاخص جهان انتخاب شده و لذا اعتبار بسیار زیادی خواهد داشت.
در سرتاسر کتاب یادآوریهای بسیار جالبی که حاوی نکات کلیدی و قابل توجه در هر سیستم است نیز به صورت «یادآوری» آورده شده است.
معرفی کتاب
سیسیلی با d2-d4 که خود شامل شاخه وشنیکوف، شونینگن، دراگون و تایمانوف است.
سیسیلی بدون d2-d4 که شامل سیسیلی بسته با 2.Nc3 و سیسیلی با c3 است.
1.e4 e5
بازی اسپانیائی و دیگر سیستمهای مرتبط با آن که شامل خطوط اصلی کلاسیک و شاخه‌های دیگر آن به همراه سیستمهای دیگر بعد از 1.e4 e5 است.
دفاع فرانسه شامل شاخه ویناور، تاراش و شاخه پیش‌رفته آن است.
دفاع کاروکان شامل خطوط اصلی آن و شاخه پیش‌رفته آن است.
1.e4
و دیگر دفاع‌های ممکن شامل دفاع آلخین، دفاع اسکاندیناوی، پیرک و دفاع مدرن است.
گشایش‌های پیاده وزیر شامل:
دفاع هندی شاه : خطوط کلاسیک بازی و شاخه زمیش و حمله چهار پیاده است.
دفاع‌های هندی شامل: نیمزوهندی با 4.e3، نیمزوهندی با 4.Qc2، نیمزوهندی با 4.a3 ویا 4.f3، دفاع هندی وزیر و دفاع بوگو‌هندی است.
گامبی وزیر پذیرفته نشده شامل خطوط کلاسیک آن، دفاع اسلاو و دفاع نیمه‌اسلاو است.
1.d4 :
و دیگر دفاع‌های ممکن شامل گامبی وزیر پذیرفته شده، دفاع گرونفلد، دفاع بنونی و دفاع هلندی است.
گشایش‌های دیگر شامل گشایش انگلیسی با e5 و یا با c5
را بررسی کرده است.
در مجموع کتاب برای مطالعه سریع و آشنائی با طرح و برنامه هر سیستم گشایشی متداول و شاخص بسیار مفید و آموزنده است.
نویسنده: محمّد خیرخواه
منبع: کانال منابع آموزشی شطرنج