برترین شطرنج بازان جهان

• بیوگرافی
• سبک کاپابلانکا
• به شهرت رسیدن کاپابلانکا
• بازی بین المللی و مدعی
• سال های جنگ
• مسابقه قهرمانی جهان در مقابل لاسکر
• مسابقه قهرمانی جهان در مقابل آلخین
• زندگی پس از قهرمانی جهان
• میراث

بیوگرافی

 Jose Raul Capablancaنام:

زندگی: 19 نوامبر 1888 – 8 مارس 1942 (سن 53)

‎محل تولد: هاوانا، کوبا

فدراسیون: کوبا

خوزه رائول کاپابلانکا سومین قهرمان شطرنج جهان (1921-1927) بود. او به عنوان یکی از بهترین بازیکنان تمام دوران پذیرفته شده است. او در طی یک دوره 8 ساله از سالهای 1916-1924، حتی یک بازی تورنمنت را هم از دست نداد! رکورد 40 برد و 23 تساوی او در این دوره (جایی که قهرمان جهان هم شد) بی سابقه بود.

سبک

سبک کاپابلانکا به خوبی شناخته شده است که شامل مهارت های فوق العاده پوزیسیونی، تاکتیکی و پایان بازی است. او همچنین به خاطر سرعت بازی سریعش و همچنین توانایی بی بدیل برای نگاه کوتاه به پوزیسیون و رسیدن به بهترین حرکت – تقریباً مثل اینکه یک کامپیوتر است- مشهور بود. تکنیک آخر بازی او آنقدر بی عیب و نقص بود که لقب «ماشین شطرنج انسانی» را به خود اختصاص داد. در اینجا یک نمونه کلاسیک از تکنیک معروف پایان بازی کاپابلانکا آورده شده است:

اوایل زندگی و به شهرت رسیدن

کاپابلانکا در 4 سالگی شطرنج را یاد گرفت. در 8 سالگی بازی را در باشگاه شطرنج هاوانا آغاز کرد و در سن 13 سالگی، قهرمان کوبا، خوان کورزو را در یک مسابقه به سختی شکست داد. او در اوایل دهه 1900 به خوب بازی کردن و پیشرفت ادامه داد و در سال 1905 برای حضور در دانشگاه کلمبیا به نیویورک رفت.

در نیویورک بود که کاپابلانکا به باشگاه شطرنج منهتن پیوست و شروع به ساختن نام بزرگی برای خود کرد. در سال 1906 او یک تورنمنت سریع را پیش از قهرمان جهان در آن زمان یعنی امانوئل لاسکر، برد. او در نهایت دانشگاه کلمبیا را رها کرد تا روی شطرنج تمرکز کند. کاپابلانکا در سال‌های بعد به موفقیت خود ادامه داد و اغلب در سراسر ایالات متحده به سفر می رفت و نمایشگاه‌های هم زمان برگزار می‌کرد. موفقیت او در این نمایشگاه ها به او اجازه داد تا در سال 1909 با قهرمان ایالات متحده، فرانک مارشال، مسابقه دهد و او به طور رضایت بخشی پیروز شد.

بازی بین المللی و مدعی

در سال 1911، کاپابلانکا به اولین تورنمنت بزرگ بین المللی خود در سن سباستین اسپانیا دعوت شد. در کمال تعجب و در مقابل دیدگان جهان شطرنج، او پیش از نیمزوویچ، روبینشتاین، مارشال، برنشتاین، ویدمار و تاراش (به استثنای لاسکر بهترین های جهان) قهرمان مسابقات شد. این پیروزی به او اعتبار کافی در صحنه جهانی داد تا قهرمان جهان لاسکر را به چالش بکشد. متأسفانه لاسکر و کاپابلانکا نتوانستند با شرایط موافقت کنند، بنابراین این مسابقه در آن زمان انجام نشد.

آلخین (چپ) و کاپابلانکا (راست) در سن پترزبورگ سال 1914

در سال 1914، کاپابلانکا در تورنمنت معروف سنت پترزبورگ مقابل بهترین های جهان بازی کرد. او مسابقات را به عنوان تنها رهبر شروع کرد و به وضوح در مرحله اول پیروز شد. متأسفانه، او نتوانست در آخرین راندها مقاومت کند که منجر به کسب مقام دوم برای کاپابلانکا شد (1/2 یک امتیاز کمتر از لاسکر، اما 3 امتیاز بیشتر از مقام سوم الکساندر آلخین). نیمزوویچ فکر می کرد که لغزش کاپابلانکا در پایان مسابقات به این دلیل است که او به باختن عادت نداشت، یا اینکه چگونه بعد از باخت ادامه دهد. در طول تورنمنت سن پترزبورگ، کاپابلانکا در بازی‌های بلیتز 5 دقیقه تا 1 دقیقه در مقابل سایر شرکت‌کنندگان در مسابقات ضریب زمانی داده و همه را شکست می‌داد.

سال های جنگ

متأسفانه جنگ جهانی اول بعد از مسابقات سن پترزبورگ آغاز شد. جنگ مسابقات بین المللی شطرنج را برای تقریبا 5 سال متوقف کرد. کاپابلانکا در مسابقات نیویورک از 1914-1918 قهرمان شد و به راحتی در یک مسابقه بوریسلاو کوستیچ را شکست داد. بازی با کوستیچ قرار بود اولین برد او از 6 بازی باشد، اما کوستیچ پس از باخت در 5 بازی اول از بازی کناره گیری کرد. در اینجا چهارمین بازی مسابقه است که در آن کاپابلانکا تکنیک پایان بازی فوق العاده ای را به نمایش می گذارد:

در سال 1919، اولین تورنمنت بین المللی او از زمان جنگ جهانی اول در هاستینگز آغاز شد. کاپابلانکا با کسب امتیاز 10 1/2 از 11 بازی به راحتی قهرمان این مسابقات شد. در آغاز سال 1920، کاپابلانکا و لاسکر با شرایط بازی برای عنوان قهرمانی جهان در سال بعد موافقت کردند چرا که او در نهایت شانس خود را برای قهرمانی داشت.

مسابقه قهرمانی جهان در مقابل لاسکر

مسابقه کاپابلانکا-لاسکر در سال 1921 در هاوانای کوبا برگزار شد. این مسابقه قرار بود زمانی تمام شود که یک بازیکن به 6 برد برسد. با این حال، لاسکر بعد از بازی 14 استعفا داد، کاپابلانکا 4 بازی برد، صفر بازی را باخت و 10 تساوی را کسب کرد. کاپابلانکا اولین قهرمان جهان در تاریخ شد که بدون شکست حتی یک بازی، در این مسابقه عنوان قهرمانی را به دست آورد. این شاهکار تنها سه بار از آن زمان تا به حال تکرار شده است – کرامنیک در سال 2000 بدون باخت قهرمان شد و کارلسن در سال های 2013 و 2018 همین کار را کرد.

کاپابلانکا یک قهرمان فعال در جهان بود. او در مسابقات لندن در سال 1922، بسیار جلوتر از آلخین، ویدمار، روبینشتاین و دیگران پیروز شد. در سال 1924، او اولین باخت خود در تورنمنت را در 8 سال متحمل شد، اما همچنان موفق شد در مسابقات نیویورک پس از لاسکر، مقام دوم را کسب کند. چندین بازیکن سعی کردند برای مسابقات قهرمانی جهان با کاپابلانکا بازی کنند، اما فقط الکساندر آلخین توانست بودجه برگزاری مسابقه را تامین کند. توافق شد که کاپابلانکا و آلخین برای عنوان قهرمانی در سپتامبر 1927 بازی کنند. قبل از آن مسابقه، مسابقات نیویورک 1927 برگزار شد و کاپابلانکا این تورنمنت را بسیار متقاعد کننده با 2 1/2 امتیاز بیشتر از آلخین رتبه دوم برد.

مسابقه قهرمانی جهان در مقابل آلخین

قبل از مسابقه آلخین-کاپابلانکا در سال 1927، دنیای شطرنج فکر می کرد آلخین شانس کمی برای شکست دادن کاپابلانکا دارد. آلخین هرگز کاپابلانکا را حتی یک بار در یک تورنمنت شکست نداده بود و کاپابلانکا از یک پیروزی بسیار قوی در تورنمنت نیویورک 1927 می آمد. در کمال تعجب همه، آلخین برنده مسابقه شد. خود آلخین اعتراف کرد که از شکست دادن کاپابلانکا شگفت زده شده است. آلخین طبق تخمین خودش در سال 1927 احساس نمی کرد که برتر از کاپابلانکا است.

آلخین (چپ) و کاپابلانکا (راست) در سال 1927

زندگی پس از قهرمانی جهان

پس از از دست دادن عنوان، کاپابلانکا تلاش کرد تا با آلخین (که بلافاصله به کاپابلانکا بازی برگشت را در شرایطی مشابه پیشنهاد داد) برای یک مسابقه مجدد مذاکره کند. بارها از اواخر دهه 1920 تا اوایل دهه 1930 به نظر می رسید که یک توافق نزدیک است، اما مسابقه برگشت هرگز محقق نشد (بیشتر به دلیل دشواری جمع آوری بودجه مناسب در طول رکود بزرگ در ایالات متحده). به دلیل تلاش های ناموفق فراوان برای مذاکره در بازی برگشت، رابطه کاپابلانکا و آلخین تلخ شد. آنها به ندرت در مسابقاتی مشابه با یکدیگر بازی می کردند و در نهایت هیچ وقت اتفاق نیفتاد.

کاپابلانکا از سال 1927 تا 1931 به بازی در بالاترین سطح جهان شطرنج ادامه داد. او تورنمنت های زیادی را برد و قهرمان آینده جهان، مکس یووه را در مسابقه ای در سال 1931 شکست داد، اما در نهایت در همان سال از شطرنج جدی فاصله گرفت. سپس در مسابقات هستینگز در سالهای 1934-1935 به شطرنج بازگشت و در جایگاه چهارم (پیش از میخائیل بوتوینیک و سایر مدعیان قوی) به پایان رسید. او پیش از قهرمانی در تورنمنت ناتینگهام 1936 (مقام اول با بوتوینیک) به پایان های قوی و عالی خود ادامه داد و در سال 1938 در یک تورنمنت در پاریس قهرمان شد و به عنوان نماینده کوبا در هشتمین المپیاد شطرنج حضور یافت (برنده مدال طلا برای عملکرد خود در صفحه 1). در همین زمان بود که کاپابلانکا آخرین تلاش خود را برای کسب عنوان قهرمانی جهان با آلخین انجام داد، اما آلخین این پیشنهاد را رد کرد.

میراث

کاپابلانکا تا زمان مرگ زودرس خود در سال 1942 به بازی شطرنج ادامه داد، زمانی که در باشگاه شطرنج منهتن سقوط کرد. میراث او تقریباً غیرقابل اندازه گیری است. بوریس اسپاسکی، قهرمان سابق جهان، کاپابلانکا را بهترین بازیکن تمام دوران می‌دانست. قهرمان سابق جهان، میخائیل بوتوینیک، زمانی اظهار داشت که کتاب مبانی شطرنج کاپابلانکا، بهترین کتاب شطرنجی است که تا کنون نوشته شده است.

کاپابلانکا به شدت بر بسیاری از قهرمانان جهان از جمله بابی فیشر، آناتولی کارپوف و ولادیمیر کرامنیک تأثیر گذاشت. آخر بازی او منبع کتاب های شطرنج، مقاله ها، فیلم ها و سایر مواد آموزشی بی شماری بوده است. این اسطوره شطرنج به طور قابل توجهی به عنوان یکی از 5 بازیکن برتری که تا به حال این بازی را انجام داده است پذیرفته شده است و همچنان یک الگوی بی پایان برای بازیکنان در سراسر جهان است. شاید رقیب قدیمی کاپابلانکا، قهرمان سابق جهان، امانوئل لاسکر، او را به بهترین شکل توصیف کرد: “من شطرنج بازان زیادی را می شناسم، اما فقط یک نابغه شطرنج را می شناسم: کاپابلانکا”.