- مقدمه
- مثبت بمانید
- صبور باشید
- شطرنج را سرگرم‌کننده نگه دارید
- یک برنامه آموزشی منظم داشته باشید
- مطالعه مستقل را تشویق کنید
- از منابع آنلاین استفاده کنید
- شطرنج را به یک فعالیت اجتماعی تبدیل کنید
- پیشرفت‌ها را جشن بگیرید
مقدمه: آموزش شطرنج به کودکان
دلایل زیادی برای اهمیت آموزش شطرنج به فرزندانتان وجود دارد. گذراندن وقت با هم برای یک علاقه مشترک می‌تواند ارتباط شما را با یکدیگر تقویت کند، رشد شخصی و اعتماد به نفس فرزندتان را بالا ببرد و حتی مهارت‌های اصلی او را تقویت کند. نکته مهم این است که می‌تواند یک بازی بسیار سرگرم‌کننده هم باشد!
البته، میزان جدی گرفتن مطالعه و پیشرفت فرزندتان به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگر آن‌ها قصد دارند جوان‌ترین استاد بزرگ جهان شوند، احتمالاً باید در مقطعی از یک مربی حرفه‌ای شطرنج استفاده کنند. اما اگر فرزندانتان تازه شروع به کار کرده‌اند، شما می‌توانید دانش و اطلاعات زیادی را با آن‌ها به اشتراک بگذارید.
در ادامه، نکات مهمی در مورد نحوه آموزش مؤثر شطرنج به فرزندان خود را در حین حفظ جذابیت و سرگرمی این فرآیند بررسی می‌کنیم.
- مثبت بمانید.
یادگیری یک مهارت جدید می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. مهم است که هنگام آموزش شطرنج به کودکان مثبت و دلگرم‌کننده باشید. باختن یا نفهمیدن یک مفهوم می‌تواند فرصتی برای یادگیری فرزندتان باشد، نه یک شکست یا ناامیدی. به آن‌ها یادآوری کنید که بزرگترین بازیکنان جهان هزاران بار شکست خورده‌اند. وقتی فرزندانتان بازی‌هایشان را تجزیه و تحلیل می‌کنند و راه‌حل‌ها یا حرکات جایگزینی را که می‌توانستند انجام دهند، کشف می‌کنند، آن‌ها را تحسین کنید.
“یکی از اولین تورنمنت‌هایی که در آن بازی کردم، قهرمانی زیر 20 سال در مونته نگرو بود… چندین بار اشتباه کردم و در یک ثانیه مات شدم. من بلافاصله شروع به گریه کردم و پدرم سعی کرد با گفتن این که باخت بخشی از بازی است مرا دلداری دهد، اما من پاسخ دادم: “من برای باختم گریه نمی‌کنم. من دارم گریه می‌کنم چون الان نمی‌توانم مسابقات را ببرم!” او شروع به خندیدن کرد و به من گفت: “سال آینده برنده می‌شوی” – که در نهایت این اتفاق هم افتاد!
استاد بین‌المللی زنان تیجانا بلاگویویچ”
۲. صبور باشید.
رم در یک روز ساخته نشده است و بچه‌ها با درک ذاتی مهره‌های شطرنج و نحوه حرکت آن‌ها متولد نشده‌اند (اگر نوزاد شما به‌طور غریزی اسب را به شکل L حرکت می‌دهد، لطفاً نزدیکترین باشگاه شطرنج خود را پیدا کنید و بلافاصله آن‌ها را ثبت نام کنید).
فرزندان شما مرتکب اشتباه خواهند شد. آن‌ها قبل از اینکه یاد بگیرند چگونه به‌درستی دفاع کنند، حداقل دو بار درگیر مات احمق (Scholar’s Mate) خواهند شد. هر مفهوم و تاکتیک جدید مدتی طول می‌کشد تا به‌طور کامل از طریق تمرین و درک تدریجی تفهیم شود. سعی نکنید چندین مفهوم را در یک زمان آموزش دهید و تلاش کنید در یک زمان روی یک موضوع تمرکز کنید. احتمالاً 25 تا 30 سال بعد، فرزندان شما از تلاش‌تان برای آموزش تشکر خواهند کرد.
“پدرم اغلب با دوستانش و برادر بزرگترم شطرنج بازی می‌کرد. این دلیلی بود که من علاقه‌مند به شطرنج شدم. در ابتدا فقط با انداختن مهره‌ها روی صفحه، بازی‌های آن‌ها را خراب می‌کردم، اما بعد اصول اولیه را یاد گرفتم و شروع به بازی در مقابل آن‌ها کردم.”
امیر هادزوویچ وزیر امور خارجه”
- 3. شطرنج را سرگرم‌کننده نگه دارید.
سرگرم‌کننده نگه داشتن شطرنج برای همه مهم است. جدای از تشویق کودکان به بازی شطرنج و مرتبط کردن بازی با اوقات سرگرمی، این بهترین راه برای حفظ توجه آن‌ها است. خوشبختانه، بچه‌ها عاشق بازی هستند و شطرنج دقیقاً همین ویژگی را دارد. از ساختار مغز آن‌ها به نفع خود استفاده کنید و آن‌ها را وادار کنید که در حین یادگیری شطرنج در سنین جوانی تا حد امکان از آن لذت ببرند. احتمالاً این اطلاعات و سرگرمی، پایه محکمی برای آینده این فرزندان می‌شود.
همچنین این سرگرمی باعث می‌شود که شما زمان‌های زیادی را با هم بگذرانید و این چیزی است که آن‌ها برای همیشه به خاطر خواهند داشت.
“یک بعدازظهر زمستانی بود و من شش ساله بودم، پدرم به من یاد داد که چگونه با استفاده از مهره‌های مغناطیسی که در اطراف خانه‌مان قرار داشت، بازی کنم. ما باید صفحه را روی یک برگه می‌کشیدیم و پدرم به‌سختی می‌دانست که چگونه بازی را انجام دهد. بعداً متوجه شدم که ما حتی شاه و وزیر را به‌درستی سر جایشان قرار نداده بودیم اما به هر حال به ما خوش می‌گذشت!”
استاد بین‌المللی Alberto Chueca Forcen
4. یک برنامه آموزشی منظم داشته باشید.
برای اطمینان از اینکه فرزندانتان بیشترین استفاده را از زمان مطالعه شطرنج خود می‌برند، مطمئن شوید که یک برنامه منظم دارید. چه یک بار در هفته یا یک بار در روز، زمانی را پیدا کنید که برای هر دوی شما مناسب باشد و تا حد امکان به آن پایبند باشید. انجام این کار راه خوبی برای تشویق آن‌ها به ایجاد عادات و نظم و انضباط سالم است.
اگر به دنبال یک برنامه آسان و حرفه‌ای طراحی شده هستید، ChessKid Planner یک مسیر یادگیری هفته به هفته (و کاملاً رایگان) را برای شما و فرزندانتان ارائه می‌دهد. همچنین می‌توانید از آن به‌عنوان پایه استفاده کرده و آن را مطابق با نیاز خود سفارشی کنید.
اگر می‌خواهید یک درس کامل را صرف مات‌های پشت سر هم یا حملات دو اسب کنید، هیچ کس مانع شما نمی‌شود!
“بازی‌هایی که مقابل پدرم انجام می‌دادم احتمالاً باکیفیت‌ترین بازی‌هایی بودند که در کودکی انجام داده‌ام. اگرچه او یک شطرنج‌باز رقابتی نبود، اما پدرم دوست داشت هر دو اسب خود را در سریع‌ترین زمان ممکن وارد بازی کند. آن‌ها پیچیده‌ترین مهره‌ها برای دفاع در یک بازی مبتدی هستند. رویارویی با دو اسب در اوایل رشد من احتمالاً برای شطرنج من مفیدتر از آن چیزی بود که هر دوی ما در آن زمان می‌فهمیدیم.”
جک راجرز، کاپیتان تیم شطرنج استرالیا”
5. مطالعه مستقل را تشویق کنید.
اگر بتوانید فرزندتان را به یادگیری مستقل عادت دهید، یک موفقیت بزرگ برای او خواهد بود که فرزندتان را برای مسائل بزرگ‌تر در آینده آماده می‌کند و به جای اینکه وقتی فرزندتان در حال مطالعه برای یک آزمون مهم در مدرسه است استرس داشته باشید، متوجه می‌شوید که آن‌ها بدون استرس به مطالعه پرداخته و در واقع توانایی بیشتری برای نشستن و یادگیری به‌تنهایی را دارند. فقط تعجب نکنید وقتی که آن‌ها یک تاکتیک جدید را به‌طور غیرمنتظره روی شما امتحان می‌کنند…
“من و پدرم ساعت‌ها بازی می‌کردیم و من دو سال متوالی همه بازی‌ها را می‌باختم! وقتی پدرم را بردم همه چیز برای من تغییر کرد.”
استاد فیده جیمز کانتی سوم “
۶. از منابع آنلاین استفاده کنید.
دسترسی فرزندتان به منابع آنلاین مفید مانند ChessKid.com یا Chess.com را در نظر بگیرید. ChessKid به‌ویژه برای بچه‌ها عالی است که با مقالات، پازل‌ها، درس‌ها و ویدیوهای سرگرم‌کننده مبتنی بر شطرنج می‌تواند یک یا دو نکته را به استادان مشتاق شطرنج بیاموزد و در عین حال آن‌ها را سرگرم کند. بچه‌ها به روش‌های مختلف یاد می‌گیرند، و افزودن بعد بصری (و همچنین فرصتی برای مطالعه مستقل و خودآگاه) می‌تواند در یادگیری بیشتر شطرنج برای کودک شما بسیار مفید باشد.
“به محض اینکه پسرم وارد ChessKid شد، به آن علاقه‌مند شد. او صبح از خواب بیدار می‌شد و مستقیماً به سراغ رایانه‌اش می‌رفت تا فیلم تماشا کند، معماها را حل کند و بازی‌های شطرنج سریع انجام دهد. هر چه پسرم مدت بیشتری از ChessKid استفاده می‌کرد، شکست دادن او دشوارتر می‌شد. تا اینکه برای یک حساب ChessKid ثبت نام کردم و وقتی پسرم خواب بود مخفیانه پازل انجام می‌دادم. راستش این به من خیلی کمک می‌کرد.”
بردلی والاس، پدر شطرنج‌باز”
۷. شطرنج را به یک فعالیت اجتماعی تبدیل کنید.
چه فرزند شما یک فرد اجتماعی باشد یا بیشتر درونگرا، شطرنج یک ایده عالی برای تقویت بعد اجتماعی شخصیت اوست. بیشتر بچه‌ها عاشق یادگیری با دیگران هستند و بازی شطرنج با دوستان می‌تواند راهی عالی برای تشویق کودکان به تمرین مهارت‌های اجتماعی و کسب اعتماد به نفس در یک محیط راحت باشد.
آیا فرزندان شما در مدرسه دوستانی دارند که علاقه‌مند به یادگیری بازی باشند؟ آن‌ها را تشویق کنید تا با هم یاد بگیرند. همچنین این امکان برای آن‌ها وجود دارد که به‌صورت آنلاین در ChessKid دوست شوند، جایی که ممکن است بهترین دوست یا رقیب شطرنج خود را پیدا کنند.
“مامانم به من گفت که یک تورنمنت در پارک محلی برگزار می‌شود و اگر بخواهم می‌توانم در آن شرکت کنم و البته من قبول کردم! او به من مات احمق (Scholar’s Mate) را آموزش داد و من نمی‌دانستم که همه بازیکنان دیگر با آن آشنا هستند و سعی می‌کردم آن‌ها را مات کنم اما فایده‌ای نداشت. استاد زنان فیده Fruzsina Szente-Varga”
8. پیشرفت‌ها را جشن بگیرید.
در هنگام پیشرفت تدریجی، به‌راحتی می‌توان از مسیر پیشرفت غافل شد. ریتینگ 500 Elo یک ریتینگ قابل توجه است که از عدم آگاهی شما از نحوه حرکت دادن مهره‌ها ناشی می‌شود. بازی در یک تورنمنت خارج از صفحه برای اولین بار و غلبه بر تمام اضطراب‌ها در مورد ورود به آن کار بزرگی است. باید دستاوردها و نقاط عطف خود را حفظ کرده و همچنین پیشرفت مثبت و نکات عملی برای بهبود بازی خود داشته باشید.
“بهترین خاطره من از شطرنج لحظه‌ای است که با پدرم تماس گرفتم و به او خبر دادم که در مسابقات قهرمانی جوانان جهان قهرمان شده‌ام. او بعد از سکوت طولانی، به من گفت که این بزرگترین هدیه تولدی است که تا به حال دریافت کرده است.”
استاد بزرگ زنان Keti Tsatsalashvili”
در پایان روز، مهم نیست که سطح شطرنج شخصی شما در چه سطحی باشد، می‌توانید نقش مهمی در حمایت از کودک خود داشته باشید، زیرا او چگونگی بازی را یاد می‌گیرد. آموزش شطرنج به فرزندانتان می‌تواند یک راه سرگرم‌کننده و مفید برای تقویت رابطه شما با هم باشد و به کودک شما مهارت‌های فوق‌العاده‌ای بدهد تا در جنبه‌های دیگر زندگی خود از آن‌ها استفاده کند.
چه این که با آن‌ها بنشینید و تاکتیک‌ها و پازل‌های پیشرفته را مرور کنید، یا صرفاً در کنار آن‌ها حضور داشته و آن‌ها را به یادگیری تا حد امکان تشویق کنید، هر دو مؤثر بوده و آن‌ها بیش از آنچه که فکر می‌کنید از حمایت شما بهره‌مند می‌شوند. چه کسی می‌داند، شاید یک روز در حال خواندن خبری باشید که چگونه آموزش شما باعث شده که آن‌ها به یکی از بازیکنان برتر جهان تبدیل شوند؟