- رویای استاد بزرگی در شطرنج
- کسب عنوان استاد بزرگ: سخت یا آسان؟
- مسیر دشوار رتبههای بالاتر
- مثالی از سختی کار: تجربیات یک استاد
- چالشهای مسیر استاد بزرگی شطرنج
- 4 ویژگی کلیدی برای استاد بزرگ شدن
- چگونه من استاد بزرگ شدم؟
- سخن پایانی
برای تبدیل شدن به یک استاد بزرگ شطرنج چه چیزی لازم است؟ چه ویژگیهایی باید داشته باشید و چگونه باید روی خود سرمایهگذاری کنید؟ در این مقاله پاسخ تمام این سوالات را خواهید یافت!
اگر با کودکان علاقهمند به شطرنج صحبت کنید و از آنها بپرسید که هدفشان چیست، در ۹۹٪ مواقع پاسخشان این خواهد بود: “میخواهم قهرمان جهان شوم!” – مگر نه؟ 😁
رویای استاد بزرگی در شطرنج
حالا میدانید وقتی همین سوال را از بیشتر بزرگسالان میپرسید چه اتفاقی میافتد؟
“من میخواهم یک استاد بزرگ شطرنج شوم!”
داشتن رویاها فوقالعاده است و اگر این رویاها به اهداف شما تبدیل شوند، حتی جذابتر هم میشود.
با این حال، بسیار مهم است که پیش از شروع، از میزان دشواری هدف خود آگاه باشید. در غیر این صورت، سفر خود را آغاز میکنید، زمان و تلاش زیادی صرف میکنید و در نهایت چیزی جز رویاهای بربادرفته برایتان نمیماند.
نوشتن یک مقاله انگیزشی که به شما بگوید هر کسی میتواند استاد بزرگ شود و این کار سختی نیست، برای من آسان است… اما دلیل من برای نوشتن این مقالات این نیست.
من این مقالات را تنها برای یک هدف مینویسم – و آن هم کمک به شماست.
به همین دلیل است که در این مقاله، قصد دارم چشمان شما را به واقعیتها باز کنم. تمام حقایقی را به شما خواهم گفت که دیگران جرأت گفتنشان را ندارند، و در نهایت متوجه خواهید شد که چرا یافتن حقیقت ممکن است دشوار باشد.
در عین حال، قصد ندارم شعله درونی یا اشتیاق شما را خاموش کنم – فقط حقیقت را به شما خواهم گفت.

و اگر حقیقت را دانستید و باز هم با قاطعیت پیش رفتید، من اولین کسی خواهم بود که در سفرتان به شما کمک میکنم.
متأسفانه، تقریباً تمام مقالاتی که درباره “آسان یا سخت بودن استاد بزرگ شدن در شطرنج” نوشته شدهاند، توسط افرادی به رشته تحریر درآمدهاند که خود موفق به کسب این عنوان نشدهاند یا صرفاً رویای آن را در سر دارند…
زمان آن رسیده است که حقیقت را درباره دشواری و در عین حال قابل دستیابی بودن عنوان GM بیان کنیم.
اما پیش از آن، اجازه دهید شرایط رسمی برای تبدیل شدن به یک GM را روشن کنم.
قوانین رسمی برای تبدیل شدن به یک استاد بزرگ شطرنج
عنوان استاد بزرگ شطرنج (Grandmaster – GM) توسط فدراسیون جهانی شطرنج (فیده) اعطا میشود، که نهاد حاکم بر مسابقات شطرنج در جهان است. شما باید دو شرط از شرایط زیر را داشته باشید:
- دارای ریتینگ (امتیاز) فیده ۲۵۰۰ یا بیشتر.
- کسب ۳ نورم استاد بزرگ، که در آن عملکرد ریتینگ شما باید ۲۶۰۰ یا بیشتر باشد.
برای تکمیل یک نورم استاد بزرگ، شرایط جزئی دیگری نیز وجود دارد که باید آنها را رعایت کنید. همچنین، میتوان با برنده شدن در تورنمنتهای خاص (مانند قهرمانی جوانان جهان) نیز به عنوان استاد بزرگ دست یافت.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به این کتابچه راهنمای فیده مراجعه کرده و تمامی قوانین و استثنائات را برای کسب عنوان استاد بزرگ بررسی کنید.
اکنون که الزامات را پوشش دادیم، زمان آن رسیده است که به اصل موضوع بپردازیم.
با ما همراه باشید!
کسب عنوان استاد بزرگ: سخت یا آسان؟
بنابراین، کسب عنوان استاد بزرگ چقدر دشوار است؟
اجازه دهید با این نکته شروع کنم که هیچ کار دیگری وجود ندارد که سختی آن تا این حد دست کم گرفته شود یا بیش از حد تخمین زده شود.
از یک سو، افرادی را دیدهام که تنها ۲ سال است شطرنج بازی میکنند و فکر میکنند بعد از ۲ سال دیگر استاد بزرگ شطرنج خواهند شد (کاملاً جدی!) و از سوی دیگر، افرادی با ریتینگ فیده ۲۴۰۰ در ۱۵ سالگی وجود دارند که نمیدانند چقدر به کسب عنوان استاد بزرگی خود نزدیک هستند.

یک دروغ بزرگ
چرا بسیاری از مردم فکر میکنند که تبدیل شدن به یک استاد بزرگ آسان است؟
۲ دلیل اصلی وجود دارد:
بسیاری از افراد مقالاتی مینویسند که تبدیل شدن به یک استاد بزرگ را آسان جلوه میدهند، زیرا این کار به خوانندگان انگیزه میدهد. آیا ترجیح نمیدهید مقالهای بخوانید که به شما اطمینان دهد و دقیقاً همان چیزی را بگوید که میخواهید باور کنید و بشنوید؟
متأسفانه، بارها و بارها شنیدهام که مربیانی به شاگردان خود میگویند در عرض یک سال آنها را استاد بزرگ خواهند کرد. این حس هیجان باعث میشود بسیاری از دانشآموزان از پرداخت هر مبلغی برای خدمات آنها دریغ نکنند. اما مشکل اینجاست که همین مربی این قول را به همه میدهد… 🙁
یک پدیده حتی عجیبتر نیز وجود دارد: افرادی هستند که حتی به استاد بزرگ شدن نزدیک نیستند، اما ویدیوهای یوتیوب میسازند یا مقالههایی درباره نحوه تبدیل شدن به استاد بزرگ مینویسند. و نه تنها چگونه یکی شوید، بلکه چگونه آن را سریع انجام دهید!
حالا که این را مینویسم، میدانم که چند نفر برای دفاع از خود و محافظت از این “دروغ” سعی خواهند کرد به این مقاله حمله کنند.
اما احساس کردم باید حقیقت را به شما بگویم. مهم نیست چه اتفاقی بیفتد.
استاد بزرگ شدن سخت است. شوخی نیست. اما در عین حال، کاملاً قابل دستیابی است.
چرا باور کردن آن آسان است؟
مسئله این است که بسیاری از شطرنجبازان به صورت آفلاین یا آنلاین شروع به بازی شطرنج میکنند و از ریتینگ ۰ خیلی سریع به ۱۰۰۰ میرسند. سال بعد شروع به خواندن چند کتاب یا تماشای ویدئو میکنند و به ریتینگ ۱۵۰۰ میرسند.
سپس آنها چیزی شبیه به این فکر میکنند: “بسیار خب، اگر من هر سال ۵۰۰ امتیاز کسب کنم، این بدان معناست که برای رسیدن به ۲۵۰۰ فقط ۲ سال دیگر نیاز دارم. وای! بیایید به گوگل برویم و ببینیم ریتینگ ۲۵۰۰ فیده در چه سطحی است. اوه خدای من، این استاد بزرگ است!! فوقالعاده است! من ۲ سال دیگر استاد بزرگ خواهم شد!”
مشکل در ریاضیات ریتینگ فیده است.
مشکل این است که افزایش ۱۵۰۰ امتیاز و رسیدن از سطح ۵۰۰ به ۲۰۰۰ بسیار آسانتر از افزایش ۲۰۰+ امتیاز و رسیدن از ۲۳۰۰ به ۲۵۰۰ است. هر چه بیشتر رشد کنید، حرکت رو به جلو دشوارتر میشود.
مسیر دشوار رتبههای بالاتر

هر چه ریتینگ بالاتر باشد، کسب ریتینگ بالاتر دشوارتر میشود.
تقریباً ببینید چه اتفاقی میافتد:
خیلی سختتر میشود…
حالا حتی ۸ ساعت کار در روز برای رسیدن به سطح GM کافی نیست. شما باید یک مربی خوب داشته باشید، یک برنامه مطالعاتی خوب داشته باشید و کار سازنده انجام دهید. همچنین، باید یک شخصیت قوی داشته باشید، در درون خود یک مبارز باشید.
فقط خوب بازی کردن شطرنج برای رسیدن به سطح استاد بزرگ کافی نخواهد بود.
مثالی از سختی کار: تجربیات یک استاد

آیا تا به حال فایلهای گشایش استادبزرگها را دیدهاید؟
وقتی در آنها پیمایش میکنید، به نظر میرسد پایانی ندارند؟
به شما نشان میدهم.
این تحلیل من از تنها یک شاخه است: دفاع فرانسوی، واریانت ویناور. و در کامپیوترم چند صد تحلیل از این دست دارم.
(حتی به دزدیدن کامپیوترم فکر هم نکنید! 😃)
خب، حالا فکر میکنید: “وای! چه کار زیادی است؟!”
جواب منفی! 🙂 شما نمیدانید که این “کار زیاد” در واقع چقدر است!
من چندین سال است که شطرنج حرفهای بازی نمیکنم. به مربیگری حرفهای روی آوردهام.
آیا میتوانید تصور کنید آن استادان بزرگی که به طور حرفهای شطرنج بازی میکنند، چه نوع تحلیلهایی دارند؟
صادقانه بگویم، من فقط سعی میکنم چشمان شما را به این واقعیت باز کنم که استاد بزرگ شدن یک شوخی نیست. و اگر فکر کنید: “باشه، من خیلی سخت کار خواهم کرد”، کافی نیست. آنها هم کار میکنند! 🙂
چگونه میخواهید آنها را شکست دهید؟
آنها بسیار خوب آماده شدهاند، آنها حرفهای هستند.
وقتی شطرنج بازی میکنند، به راحتی تسلیم نمیشوند، قبول نمیکنند که به راحتی در موقعیتهای بهتر مساوی کنند. آنها دانش زیادی در سر دارند و مبارز هستند.
رقابت شما بسیار سختتر از زمانی است که از ۱۸۰۰ به ۲۰۰۰ میرسیدید.
استثناها
البته برخی از شطرنجبازان استاد بزرگ هستند که استثنا محسوب میشوند. افرادی که بدون دانستن هیچ گشایشی، بدون اینکه با مربیان کار کرده باشند یا دورههای ویدئویی را تماشا کرده باشند، به سطح ۲۰۰۰ میرسند.
افرادی که فقط با بازی کردن ۱.Nf3، ۲.g3، ۳.Bg2 استاد بزرگ شدهاند، مانند استاد بزرگ هوهاننس گابوزیان.
یا افرادی که بدون کار زیاد روی شطرنج به سطح ۲۷۰۰ میرسند، مانند سوپر استاد بزرگ قوی، باادور جوباوا. اما آیا میدانید این افراد چقدر بااستعداد هستند؟!
اگر هرگز در برابر آنها بازی نکردهاید یا هرگز ندیدهاید که آنها چگونه یک بازی شطرنج را تجزیه و تحلیل میکنند، نمیتوانید تصور کنید.
اگر فکر میکنید استعدادتان کمتر از آنها نیست… خب، من به شما توصیه میکنم حامی و مربی پیدا کنید، ۸ ساعت در روز کار کنید و یکی از بهترین شطرنجبازان جهان باشید!
چالشها در راه کسب عنوان استاد بزرگ شطرنج

در مسیر تبدیل شدن به یک استاد بزرگ شطرنج، قرار است با موانع خاصی روبرو شوید.
موضوع سرمایهگذاری
مشکل دیگر بودجه است. شما ممکن است تنها با تلاش خود به سطح استاد بینالمللی (IM) برسید.
کمتر از ۱٪ احتمال دارد، اما هنوز هم ممکن است.
اما برای تبدیل شدن به یک GM بدون مربی شطرنج – به هیچ وجه. شما به کسی نیاز دارید که روی بازیهای شما کار کند، اشتباهات شما را برطرف کند و روی نقاط ضعف شما کار کند.
وقتی در ۱۸ سالگی IM بودم، تصمیم گرفتم فقط در یک سال استاد بزرگ شوم.
نه تنها برای بازی در سطح GM، بلکه برای به دست آوردن هر ۳ نورم و عبور از ریتینگ ۲۵۰۰ فیده (الزامی برای کسب عنوان GM).
میتوانید حدس بزنید اول چه کار کردم؟ نه، من کتاب شطرنج بعدیام را شروع نکردم.
شروع کردم به دنبال مربی. اما نه فقط یک مربی. دنبال کسی بودم که به من ایمان داشته باشد. باور کند که من میتوانم آن را تنها در یک سال انجام دهم.
در نهایت با مربی آیندهام، آرتور چیبوخچیان، که به رویای من ایمان داشت، ملاقات کردم. بدون کمک او، ۰٪ احتمال داشت که در عرض ۱ سال به عنوان استاد بزرگ دست پیدا کنم.
و احتمال کمی وجود داشت که من هرگز یک استاد بزرگ شوم.
هزینهها
مسئله این است که استخدام یک مربی خوب شطرنج، لذت گرانی است.
قیمت آن به طور متوسط ۱۰۰ دلار در ساعت است. مشکل دیگر این است که باید در مسابقات بینالمللی شطرنج شرکت کنید که ارزان هم نیست… (هزینههای سفر و اقامت، هزینه مشارکت و غیره)
اگر بودجه برای شما مشکلی ندارد، بسیار عالی است.
اما برای بسیاری از رویاپردازان عنوان استاد بزرگ شطرنج، این یک مشکل است. و حتی یک مشکل بزرگتر وجود دارد – آنها متوجه نمیشوند که بدون سرمایهگذاری روی خودشان کاملاً غیرممکن است.
من هیچ استاد بزرگی را نمیشناسم که بدون صرف هزاران دلار یا بدون داشتن حامیان مالی خوب به آنجا رسیده باشد.
شخصیت قوی
برای تبدیل شدن به یک استاد بزرگ باید شخصیت بسیار قوی داشته باشید. فقط یک شطرنجباز قوی بودن کافی نیست.
در طول دوران حرفهای شطرنج، ضربههای محکمی خواهید خورد که حتی تصورش را هم نمیکنید.
شکستهای دردناکی خواهید داشت… تورنمنتهای وحشتناکی را تجربه خواهید کرد که اولین کاری که دوست دارید انجام دهید این است که بازی شطرنج را کنار بگذارید و رویای خود را رها کنید.

تقریباً همه استادان بزرگ در طول دوران حرفهای شطرنج خود با چنین موقعیتهایی روبرو شدهاند. تفاوت در این است – آنها دست از کار نکشیدند!
من خودم چند مورد فوقالعاده دردناک داشتم که ماهها حتی نمیتوانستم صفحه شطرنجم را لمس کنم. اما بعد برگشتم. و اگر با استادان بزرگ دیگر صحبت کنید، خواهید دید که تقریباً همه داستانهای مشابهی داشتند.
و بسیاری از بازیکنان، بااستعدادتر از ما، کنار رفتهاند. چون نمیتوانستند آن ضربه محکم را تحمل کنند…
۴ ویژگی برای استاد بزرگ شدن
به طور خلاصه، برای تبدیل شدن به یک استاد بزرگ باید این ۴ ویژگی را داشته باشید:
اگر استعداد کمتری دارید، پس باید بیشتر روی سایر ویژگیها تمرکز کنید. اگر بودجه زیادی ندارید، باید از دیگران پیشی بگیرید.
همین.
چند آمار و ارقام
محققان دریافتهاند که حدود ۷۰۰ میلیون نفر در حال بازی شطرنج هستند.
فرض کنیم این عدد اشتباه است و تنها ۵۰ میلیون نفر شطرنجباز وجود دارد. برای تبدیل شدن به یک استاد بزرگ، همانطور که قبلاً ذکر شد، باید ۳ نورم ایجاد کنید و ریتینگ ۲۵۰۰ فیده را رد کنید. اگر امتیاز ۲۵۰۰ را رد کنید، در بین ۱۰۰۰ بازیکن برتر قرار خواهید گرفت.
یعنی در ۰.۰۰۲ درصد برتر…
آیا میتوانید تصور کنید که عدد ۰.۰۰۲ چقدر کوچک است؟!
حالا یک نکته مثبت 🙂
اگر بعد از خواندن همه اینها همچنان به هدف خود ایمان دارید، همچنان معتقدید که میتوانید استاد بزرگ شوید و هیچ چیز مانع شما نمیشود، من دست شما را میفشارم.
احتمال زیادی وجود دارد که موفق شوید. و اگر به کمک، راهنمایی یا هر چیز دیگری نیاز دارید، به من اطلاع دهید.
در لینک زیر میتوانید به چند سوال پاسخ دهید تا من ببینم چگونه میتوانم بیشتر به شما کمک کنم:
https://forms.gle/uHeekD4guR18BjN66
اگر من توانستم، شما هم میتوانید!
جدی! 😄

وقتی میگویم استعداد زیادی در شطرنج نداشتم، خیلیها میخندند و فکر میکنند شوخی میکنم. یا میپرسند: “چطور میتوانید بدون استعداد یک استاد بزرگ با ریتینگ ۲۶۰۰+ فیده شوید؟”
اما این حقیقت است.
دوستان من که با آنها روی شطرنج کار کردهام، میتوانند ثابت کنند که حافظه من چقدر بد است.
زمانی که برخی از واریانتها را با هم تحلیل میکردیم، اغلب روز بعد نمیتوانستم بیش از ۱۰ درصد آن را به یاد بیاورم.
قبل از بازی، زمانی که نیاز به تجدید نظر در تحلیل خود داشتم، ۳ برابر بیشتر از بقیه زمان میبردم…
یک چیز خندهدار به شما میگویم، اما قول بدهید زیاد نخندید!
در یک دوره از دوران حرفهای شطرنج، بسیاری از ترکیبات را تحلیل میکردم.
سپس بهترینها را در یک فایل مخصوص ذخیره میکردم. نه به این دلیل که میدانستم بعد از مدتی مربی میشوم و به آن نیاز دارم، بلکه به خاطر اینکه حافظهام آنقدر بد بود که بعد از چند ماه دوباره آنها را حل میکردم. چون همه آنها به نظرم جدید بودند و احساس میکردم که قبلاً آنها را ندیدهام یا حل نکردهام.
چگونه استاد بزرگ شدم؟
من در بلیتس خوب نبودم. ذهنم به اندازه دوستانم که استاد بزرگ شدند، سریع نبود. پس من چگونه استاد بزرگ شدم؟
چگونه من استاد بزرگ شدم؟
من فقط همه کار کردم.
خانواده، مربیان و دوستانم میدانند که چقدر وقتم را صرف شطرنج و رویایم کردم.
اما چاره دیگری نداشتم.
همانطور که قبلاً گفتیم، اگر یکی از ۴ ویژگی مهم را ندارید، باید روی سایر ویژگیها بیشتر کار کنید.
برای شما آسانتر خواهد بود.
بنابراین، من در نهایت استاد بزرگ شدم و سپس ریتینگ ۲۶۰۰ را نیز پشت سر گذاشتم. بسیاری از شما که الان دارید این مطلب را میخوانید، شاید بسیار بااستعدادتر از من باشید…
و اگر شما به اندازه من کار کنید، حتی ریتینگ ۲۷۰۰ و عنوان سوپر استاد بزرگ نیز قابل دستیابی است.
بله، و احتمالاً من هوشمندانه روی خودم سرمایهگذاری میکردم (با وجود داستان مرسدس!).
من همه کتابها را نمیخریدم، بلکه کتابهایی را میخریدم که واقعاً به آنها نیاز داشتم.
من بهترین مربیان را استخدام نمیکردم، چون توان پرداخت آن را نداشتم. بر اساس بودجهام بهترینها را استخدام میکردم.
من همیشه سعی میکنم متواضع باشم. اما حالا اجازه دهید از آن بگذرم و به شما بگویم که اگر آن زمان پلتفرمهای آموزشی مانند ما – ChessMood – یا دورههای ویدئویی با کیفیت ضبط شده توسط استادان بزرگ وجود داشت، احتمالاً حتی زودتر استاد بزرگ میشدم.
بنابراین، شما حتی یک مزیت دارید! خوش به حالتان 🙂
من خیلی جوان نیستم. آیا هنوز هم میتوانم استاد بزرگ شوم؟
خب اینجا هم یک خبر خوب دارم.
یک تصور کلیشهای وجود دارد که اگر شطرنج را زود شروع نکرده باشید، دیگر نمیتوانید استاد بزرگ شوید، این فقط تا حدی درست است.
اگر ۳۰ سال سن دارید و ریتینگ ۲۰۰۰ دارید، برای شما استاد بزرگ شدن بسیار سختتر از یک بچه ۸ ساله است که در همان سطح بازی میکند.
تنها تفاوت بزرگ اینجاست که شما بچه نیستید، احتمالاً شغل دارید و باید از خانواده خود مراقبت کنید. شاید شما هم متاهل هستید و بچه دارید؟ سپس زمان کمتری برای سرمایهگذاری در شطرنج خواهید داشت.
اما اگر آزاد باشید و بتوانید بدون محدودیت وقت خود را روی شطرنج سرمایهگذاری کنید، پس یک بچه ۸ ساله مزیت رقابتی ندارد.
شما فقط به یک چیز نیاز دارید – مهمترین چیز!
مهمترین چیز: چرایی شما!
از خود یک سوال بپرسید: چرا میخواهید استاد بزرگ شوید؟ سعی کنید یک پاسخ قوی پیدا کنید. اگر پاسخ شما به اندازه کافی قوی باشد، هیچ چیز نمیتواند شما را متوقف کند…
سخن پایانی

بار دیگر… هدف این مقاله ریختن آب بر روی شعله شما، روی رویاهای شما نبود. فقط برای باز کردن چشمانتان و کمک به شما برای آگاهی از چالشهای آینده بود. و در عین حال، من اولین کسی هستم که شما را تشویق میکنم به رویاهای خود ایمان داشته باشید، برای آنها بجنگید، آنها را دنبال کنید و تسلیم نشوید.
و من اولین کسی خواهم بود که اگر بعد از خواندن همه اینها هنوز هم بخواهید استاد بزرگ شوید، دست شما را میگیرم.
شجاع بودن زمانی که اطلاعات کافی ندارید، حماقت است.
شجاع بودن و در عین حال آگاه بودن، قهرمانی است.
تقدیم به قهرمانانی که این مقاله آنها را از تعقیب رویاهایشان و تبدیل شدن به یک استاد بزرگ باز نمیدارد…
و برای تمام افراد باهوش زندگیام که به من کمک کردند تا به اینجا برسم…
متشکرم!