- مقدمه
- اشتباهات در گشایش
- حرکات زیاد پیاده
- توسعه زودهنگام وزیر
- نگه داشتن شاه در مرکز
- مهره‌های غیرفعال
- عدم استفاده از رخ‌ها
- ضعف در پوزیسیون قلعه
- بازی بدون برنامه
- فعال نکردن شاه
- بی‌توجهی به پیاده‌های رونده
- اشتباهات در پوزیسیون‌های نظری ساده
مقدمه
یکی از نقاط مشترک بین شطرنج‌بازان در تمامی سطوح این است که همه می‌خواهیم بازی خود را بهتر کنیم.
و خبر خوب این است که همیشه جایی برای پیشرفت وجود دارد.
اما این مستلزم تلاش است، زیرا اشتباهات همواره حاضرند و منتظرند تا در حرکات ما رخ دهند.
مبتدیان اغلب فکر می‌کنند که تفاوت بین یک بازیکن آماتور و یک استاد قوی، در تعداد اشتباهاتی است که مرتکب می‌شوند. با این حال، تفاوت واقعی نه در تعداد اشتباهات، بلکه در نوع اشتباهات است. در حالی که مبتدیان ممکن است ببینند که حریفشان مهره‌های آن‌ها را یکی پس از دیگری می‌گیرد، اشتباه یک بازیکن باتجربه احتمالا مربوط به ایجاد یک خانه یا پیاده ضعیف خواهد بود.
بنابراین، می‌توان گفت که اشتباهات مبتدیان جدی‌تر هستند، اما در این مقاله به بررسی اشتباهات رایجی می‌پردازیم که باید از آن‌ها اجتناب کنیم.
اشتباهات در گشایش
یک بازیکن آماتور که به دنبال بهبود بازی خود است، باید بداند که در مرحله اول بازی، قواعد خاصی باید رعایت شود:
- کنترل (و در صورت امکان، اشغال با پیاده) مرکز صفحه
- توسعه هر چه سریع‌تر مهره‌های سبک (فیل‌ها و اسب‌ها)
- قلعه رفتن در اوایل بازی، برای حفظ امنیت شاه
رایج‌ترین اشتباهات در این مرحله از بازی دقیقا همان‌هایی هستند که این قوانین پایه را نقض می‌کنند.
اشتباه شماره 1: حرکات زیاد پیاده
در گشایش، باید چند حرکت با پیاده‌ها انجام دهید و آن‌ها باید با هدف کنترل و اشغال مرکز صفحه باشند (درست مانند فوتبال، کنترل میانه میدان مهم است؛ در شطرنج نیز مرکز صفحه یک اصل اساسی است). اما بسیاری از آماتورها این اشتباه را می‌کنند که پیاده‌های زیادی را حرکت می‌دهند، که باعث به تأخیر افتادن توسعه فیل‌ها و اسب‌ها می‌شود. همچنین شاه برای مدت طولانی در مرکز باقی خواهد ماند. تله معروف لِگال یک مثال خوب است که در آن عدم توسعه حریف با حرکات زیاد پیاده‌ها تنبیه می‌شود.
اشتباه شماره 2: توسعه زودهنگام وزیر
وقتی قوانین شطرنج را یاد می‌گیریم، متوجه می‌شویم که یک مهره بسیار قدرتمند وجود دارد: وزیر. این ممکن است باعث شود که ما سعی کنیم از همان ابتدا بیشترین استفاده را از آن ببریم. با این حال، همانطور که گفتیم، ابتدا بهتر است که اسب‌ها و فیل‌ها را توسعه دهیم. حرکت دادن وزیر خیلی زود و تلاش برای ایجاد تهدید با آن، می‌تواند آن را تحت حمله مهره‌های حریف قرار دهد. در بسیاری از موارد آنچه اتفاق می‌افتد این است که حریف با مهره‌هایی که وزیر ما را تهدید می‌کنند بازی می‌کند، به طوری که در حالی که آن‌ها در حال توسعه هستند، ما مجبور به حرکت وزیر می‌شویم تا از گرفتن آن جلوگیری کنیم.
اشتباه شماره 3: نگه داشتن شاه در مرکز
ایمنی شاه مسلماً یکی از اولویت‌های مهم در بازی شطرنج است. ما اغلب قلعه رفتن را به تعویق می‌اندازیم به این دلیل که هیچ تهدید قریب‌الوقوعی را مشاهده نمی‌کنیم، اما به خصوص در مراحل اولیه یادگیری، بسیار توصیه می‌شود تا به این قاعده پایبند باشید: هر چه زودتر قلعه بگیرید. خطرات حفظ شاه در مرکز در مثال زیر نشان داده شده است.
اشتباهات در میانه بازی
اگر قوانین اساسی گشایش (اشغال مرکز، توسعه مهره‌های سبک و قلعه رفتن هر چه زودتر) را دنبال کنیم، قادر خواهیم بود به موقعیت بهینه در میانه بازی برسیم. اما در این مرحله از بازی نیز اشتباهات معمولی وجود دارد که باید از آن‌ها اجتناب کنیم. شایع‌ترین آن‌ها در اینجا آمده است.
اشتباه شماره 4: مهره‌های غیرفعال
یک اصطلاح شطرنجی وجود دارد که باید با آن آشنا شوید: هماهنگی مهره‌ها. این به این معنی است که مهره‌های ما باید خانه‌های خوبی را اشغال کنند (جایی که فعال هستند) و ترجیحاً جایی که آن‌ها می‌توانند اقدامات مشترکی را انجام دهند. از آنجایی که حریف ما می‌تواند از طریق منابع تاکتیکی (معمولاً یک تهدید دوگانه) از آن بهره ببرد، این برای چند مهره ما که ناامن هستند، خوب نیست. بنابراین، به طور ایده‌آل مهره‌های ما باید از هم دفاع کنند. ما می‌دانیم که این کار همیشه ممکن نیست، اما باید توجه کنیم و سعی کنیم تعداد زیادی از آن‌ها را بی‌دفاع نگذاریم. در این سه مثال، سفید می‌تواند از مزایای تاکتیکی مهره‌های بی‌دفاع حریف استفاده کند.
اشتباه شماره 5: عدم استفاده از رخ‌ها در بازی
درست همان گونه که در گشایش بازی، ما باید تلاش کنیم اسب‌ها و فیل‌ها را توسعه دهیم، در میانه بازی مهره‌های اصلی ما یعنی وزیر و رخ نیز باید وارد بازی شوند. معمولاً مهم است که ردیف اول را برای اتصال رخ‌ها (یعنی به دنبال یک خانه خوب برای وزیر باشیم، به طوری که رخ‌ها هماهنگ شوند) واضح کنیم.
اما رخ‌ها باید نقش اصلی را در میانه بازی ایفا کنند، و برای این کار، باید آن‌ها را در بهترین خانه‌ها قرار دهیم. در حالت ایده‌آل، آن‌ها باید در ستون‌های باز یا نیمه‌باز باشند. یک ستون باز، ستونی است که در آن هیچ پیاده‌ای از هیچ طرفی وجود ندارد. یک ستون نیمه‌باز، ستونی است که در آن پیاده‌ای از ما وجود ندارد اما حریف ما دارد. بنابراین، همانطور که بازی به جلو حرکت می‌کند و پیاده‌ها مبادله می‌شوند، برخی از ستون‌ها خالی می‌شوند و ما باید سعی کنیم از آن‌ها برای فعال کردن رخ‌ها استفاده کنیم.
یکی از مکررترین اشتباهات باقی گذاشتن یکی از رخ‌ها در خانه اصلی خود است و فراموش کردن مهره‌ای است که در نتیجه نمی‌تواند در بازی شرکت کند. اگر ستون بازی وجود ندارد، در بعضی موارد ما می‌توانیم رخ‌ها را در ستون‌های مرکزی، پشت جلوترین پیاده‌ها قرار دهیم.
اشتباه شماره 6: ضعف در پوزیسیون قلعه
در طول گشایش، ما به منظور قرار دادن شاه در امنیت، قلعه می‌گیریم. اما در میانه بازی ما از پوزیسیون قلعه محافظت می‌کنیم. برای این کار مهم است که پیاده‌هایی را که از شاه محافظت می‌کنند، پیشروی ندهیم. مأموریت آن‌ها این است که شاه را ایمن نگه دارند و هنگامی که پیشروی می‌کنند، شاه را بدون محافظ ترک می‌کنند.
ما همچنین سعی نخواهیم کرد که پیاده‌ها را در پوزیسیون قلعه دوبرابر کنیم، بنابراین مراقب تهدید در این ناحیه از صفحه باشید.
برای ایمن کردن پوزیسیون قلعه، ما باید از مهره‌های نزدیک حفاظت کنیم، به خصوص اگر حریف بتواند مهره‌ها را نزدیک به شروع حمله قرار دهد.
اشتباه شماره 7: بازی بدون یک طرح و نقشه
گفته می‌شود که بهتر است با برنامه بد بازی کنید تا هیچ برنامه‌ای نداشته باشید. و این منطقی به نظر می‌رسد. یکی از رایج‌ترین اشتباهاتی که توسط مبتدیان انجام می‌شود، حرکت صرفاً برای نوبت است. هر حرکت باید یک ایده پشتش داشته باشد! در میانه بازی این امری کلیدی است تا یک ایده کلی از آنچه می‌خواهیم انجام دهیم داشته باشیم. این کافی نیست که یک حرکت انجام دهیم فقط به خاطر اینکه نوبت ماست. باید منطقی به نظر برسد و در صورت امکان، باید یک ایده را دنبال کند. البته، زمانی که با الگوهای خاصی آشنا و ورزیده می‌شویم، دستیابی به این امر آسان‌تر خواهد بود که می‌تواند به ما کمک کند. به همین دلیل است که شطرنج‌بازان باید از تجزیه و تحلیل موقعیت و یادگیری ضعف‌های اصلی (که بر شاه تأثیر می‌گذارند، همانطور که در بخش قبلی گفتیم، اما همچنین خانه‌های ضعیف و پیاده‌های ضعیف، که به زودی در یک مقاله جدید به آن خواهیم پرداخت) استفاده کنند.
دو نکته برای این موقعیت‌هایی که ما نمی‌دانیم چه کار باید بکنیم:
- مهره‌های خود را بهبود ببخشیم.
- طرح حریف خودمان را مجسم کنیم یا فکر کنیم چگونه او می‌تواند موقعیت خود را بهبود بخشد و مانع آن شویم.
اشتباهات آخر بازی
اشتباه شماره 8: فعال نکردن شاه
ما چنان اهمیت زیادی به پناه گرفتن شاه در قلعه در طول گشایش می‌دهیم و برای اینکه در طول بازی حفظ شود، که مبتدیان اغلب فراموش می‌کنند که در آخر بازی، شاه باید نقش فعالی داشته باشد. وقتی مهره‌های کمتری در صفحه باقی می‌ماند، شانس کمتری برای حمله به شاه دشمن وجود دارد، بنابراین می‌توان آن را فعال کرد. این مهره‌ای مانند هر مهره دیگری است که می‌تواند تهدید کند و نقش اصلی را بازی کند.
در حقیقت، مواردی وجود دارند که در آن یکی از بازیکنان قادر به فعال کردن شاه خود نیستند و این وضعیت شبیه به از کار افتادن یک مهره است.
من خیلی وقت پیش تحت تأثیر این مثال قرار گرفتم که در آن سیاه از طرف حریف مجبور شد با یک شاه کاملاً غیرفعال خاتمه دهد، که در نهایت به پیروزی برای سفید منجر شد.
اشتباه شماره 9: بی‌توجهی به پیاده‌های رونده
پیاده‌های رونده مسلماً اصلی‌ترین قهرمانان اکثر آخر بازی‌ها هستند. وقتی ما ارزش هر مهره را یاد می‌گیریم، به ما گفته‌اند که یک پیاده ارزش یک امتیاز را دارد و این در ذهن ما حک شده است! خوب، به خاطر داشته باشید که همانطور که مهره‌های کمتری باقی می‌ماند، ارزش پیاده‌ها به تدریج افزایش می‌یابد و اگر به پیاده ترفیع یافته تبدیل شوند ارزششان خیلی بیشتر می‌شود (به یاد داشته باشید که به پیاده‌هایی رونده گفته می‌شود که نمی‌توانند توسط پیاده‌های دیگر در راهشان برای ترفیع متوقف یا مسدود شوند).
کلید در بسیاری از آخر بازی‌ها این است که چگونه پیاده رونده را بسازند. در اینجا چند مثال آمده است:
اشتباه شماره 10: اشتباه در پوزیسیون‌های نظری ساده
شما نباید فکر کنید که برای بهبود شطرنج خود تنها تمرین کردن کافی است. کمی مطالعه کردن مناسب است، و در آخر بازی، این برای دانستن بعضی از موقعیت‌های نظری بسیار مفید است. جدا از مات‌های اصلی (وزیر در برابر شاه، رخ در برابر شاه، دو فیل در برابر شاه) شما باید برخی از مفاهیم اساسی را بیاموزید، مانند مقابله پیاده در آخر بازی، و ظرافت‌های پشت آخر بازی “رخ و پیاده در برابر شاه” و یا آخر بازی “وزیر در برابر پیاده در ردیف آخر”.
بسیاری از بازیکنان فقط بر روی مطالعه گشایش پافشاری می‌کنند زیرا فکر می‌کنند آخر بازی‌ها خسته‌کننده یا سخت هستند. ما شما را تشویق می‌کنیم که آخر بازی‌ها را مطالعه کنید. شگفت‌زده خواهید شد از اینکه چقدر می‌توانند جالب باشند.
و از آنجا که این اولین مقاله من برای Chess.com است، لطفاً نظر خود را ارائه دهید تا مباحثی برای مقالات آینده باشد.