در رویداد همزمان با مسابقات جهانی شطرنج ۲۰۲۵، یازده شرکت برتر جهانی در گوای هند به رقابت پرداختند تا ببینند کدام شرکت باهوشترین است. گوگل، مورگان استنلی، دلویت و دیگر غولهای فناوری و مالی نشان دادند چگونه شطرنج میتواند تصمیمگیری و رهبری در کسبوکار را متحول کند.
شطرنج شرکتی در حال رشد چشمگیری در میان شرکتهای جهانی است. گوگل (Google) جامعهای متشکل از ۲۵۰۰ بازیکن فعال دارد که شامل مدیران ارشدی مانند دنیس هاسابیس (Dennis Hassabis) میشود و هم تورنمنتهای آنلاین و هم حضوری برگزار میکند. جی.پی. مورگان (J.P. Morgan) سه سال پیش یک باشگاه شطرنج جهانی راهاندازی کرد و اکنون ۵۰۰ بازیکن در سراسر جهان دارد که در چندین کشور باشگاههای محلی تشکیل دادهاند. یو بی اس (UBS) نیز باشگاه دیرینهای در زوریخ با ۴۰۰ تا ۵۰۰ بازیکن دارد و در حال گسترش به آمریکا، هند و فراتر از آن است.
در بازاری جهانی که روزبهروز رقابتیتر و پویاتر میشود، توانایی تفکر استراتژیک به ویژگی تعیینکننده کسبوکارهای موفق و رهبران آنها تبدیل شده است. اگرچه استراتژی اغلب با برنامهریزی شرکتی و موقعیتیابی در بازار مرتبط دانسته میشود، اما در قلب یکی از قدیمیترین و از نظر فکری محترمترین بازیهای جهان یعنی شطرنج نیز نهفته است.
شطرنج چیزی بیش از یک سرگرمی است؛ این بازی یک تمرین پیچیده در برنامهریزی، ارزیابی ریسک و اجرای تاکتیکی است. تشابهات بین شطرنج و کسبوکار قابل توجه است و نشان میدهد چگونه اصول این بازی میتواند رهبری را تقویت کند، تصمیمگیری را بهبود بخشد و موفقیت بلندمدت شرکتی را پیش ببرد.
گابور سزاموسکوزی (Gabor Szamoskozi) که نماینده مورگان استنلی (Morgan Stanley) است، بر این ارتباطات تأکید میکند: بررسی دقیق هر تصمیم، پیشبینی مراحل بعدی و مدیریت مؤثر زمان مهارتهایی هستند که به یک اندازه در صفحه شطرنج و محیط کار کاربرد دارند.
مسابقات جهانی شطرنج شرکتی فیده ۲۰۲۵
در جریان مسابقات جهانی شطرنج (FIDE World Cup) که نوامبر ۲۰۲۵ (آبانماه ۱۴۰۴) در هند برگزار شد، یازده شرکت برتر از سراسر جهان در گوآ گرد هم آمدند تا در مسابقات جهانی شطرنج شرکتی فیده ۲۰۲۵ (2025 FIDE World Corporate Chess Championship) رقابت کنند. برای چند روز، این تورنمنت شرکتی به موازات رویداد اصلی برگزار شد.
این قهرمانی نقش فزاینده شطرنج در محیطهای کاری مدرن را برجسته کرد و به تیمهای کارمندی فرصتی جهانی برای نمایندگی از سازمانهای خود ارائه داد. تیمهای شرکتکننده حوزههای فناوری، مالی، مشاوره، مهندسی و شرکتهای در حال رشد سریع از بازارهای نوظهور را در بر میگرفتند.
آر. پراگنآناندها (R. Praggnanandhaa) که در حال حاضر رتبه هفتم رنکینگ رسمی جهانی شطرنج را در اختیار دارد، در بازدید خود از این رویداد بر اهمیت آن تأکید کرد: «درگیر شدن شرکتهای شرکتی بیشتر در شطرنج قطعاً برای این بازی بسیار مثبت است. من متوجه شدهام که بیشتر آنها سازمانهای بزرگی هستند و این یک فرصت بینظیر برای آنهاست که در همان محل برگزاری مسابقات جهانی شطرنج بازی کنند. وقتی شرکتها هیجانزده هستند، مشارکت میکنند و حتی به صورت کوچک هم که شده مشارکت دارند، این به نفع بازی است و توسط همه بازیکنان قدردانی میشود.»
پس از صعود آنلاین در برابر صدها شرکت دیگر، گرکو (Greco) به عنوان قهرمان شطرنج شرکتی ۲۰۲۵ تاجگذاری شد و به طور رسمی به عنوان باهوشترین شرکت جهان شناخته شد. مورگان استنلی (Morgan Stanley) به مقام نایب قهرمانی رسید، در حالی که دلویت (Deloitte) و گوگل (Google) به ترتیب مقامهای سوم و چهارم را به دست آوردند.
تصمیمگیری: قلب مشترک شطرنج و کسبوکار
هم شطرنج و هم کسبوکار شامل تصمیمگیری با اطلاعات ناقص و زمان محدود است. یک بازیکن شطرنج باید چندین امکان را تحت محدودیت زمانی ارزیابی کند و بداند که تردید میتواند به از دست رفتن فرصتها منجر شود.
فیلیپوس استاموس (Filippos Stamos)، مهندس ارشد نرمافزار در مایکروسافت (Microsoft) توضیح داد: «شما برای یک بازی کامل شطرنج یک ساعت و نیم وقت دارید، اما باید زمان خود را از اولین حرکت تا آخرین حرکت مدیریت کنید. در مورد مهلتهای کاری هم همینطور است: ممکن است یک ماه برای تکمیل یک پروژه زمان داشته باشید، اما اگر از روز اول احساس فوریت را تشخیص ندهید و از وقت خود عاقلانه استفاده نکنید، خطر از دست دادن مهلت را دارید.»
به طور مشابه، مدیران اغلب با مهلتها روبرو میشوند و باید از میان اولویتهای رقابتی با دادههای محدود انتخاب کنند. توانایی اتخاذ تصمیمات مطمئن و به موقع، بدون تسلیم شدن در برابر استرس، نشانه مشترک هر دو حوزه است.
ماتئوش کولوسوفسکی (Mateusz Kolosowski) که علاوه بر نقش خود به عنوان مدیر ارشد مالیاتی در دلویت (Deloitte)، استاد بینالمللی شطرنج است و سالها در سطح بسیار بالایی در شطرنج رقابت کرده است، میگوید: «فشار زمان برای بازیکنان شطرنج بسیار دشوار است – هر حرکت میتواند حیاتی باشد و شما باید آماده پذیرش مسئولیت هر تصمیم باشید. این تجربه در حرفه حرفهای من بسیار به من کمک کرده است.»
زنان در شطرنج و کسبوکار
هالگرودور هلگا تورستیندوتیر (Hallgerdur Helga Thorsteindottir) تنها شرکتکننده زن در فینالهای گوآ بود. او گفت: «احساس میکنم کمی تنها هستم که تنها زن روی صفحه خودم هستم. امیدوارم زنان بیشتری مشارکت کنند – بسیاری هستند که شطرنج بازی میکنند و شرکتها باید به طور فعال فراگیر بودن را ترویج دهند.»
بازی برای دلویت انگیزه بزرگی بود. «شطرنج درون شرکتها مورد احترام است، اما ما میخواهیم رشد کند و بیشتر دیده شود. رویدادهایی مانند این راهی عالی برای ارتباط شطرنج و کسبوکار هستند.»
رهبری: درسهایی از صفحه شطرنج
شطرنج کیفیتهای متعددی را القا میکند که برای رهبری کاربردی هستند:
- یادگیری از اشتباهات: یک اشتباه در شطرنج ممکن است یک مهره تمام شود؛ در کسبوکار ممکن است سهم بازار از دست برود. بررسی آنچه اشتباه پیش رفته، رشد را تقویت میکند.
- چشمانداز و هدف: یک بازیکن قوی همیشه با یک هدف شروع میکند. رهبران نیز به طور مشابه باید مأموریتی روشن را برای هدایت تیمهای خود بیان کنند.
- انعطافپذیری و هوش هیجانی: شطرنج آرامش میطلبد، حتی در مواجهه با عقبافتادگی. رهبران مؤصب آرام میمانند، تیمها را انگیزه میدهند و در عدم قطعیت حرکت میکنند.
- سازگاری: هیچ بازی شطرنج دقیقاً همانطور که انتظار میرود پیش نمیرود. به همین ترتیب، تغییرات ترجیحات مصرفکننده و تغییرات فناوری نیاز دارند که کسبوکارها به سرعت تغییر مسیر دهند.
شطرنج و مسیرهای شغلی در کسبوکار
بسیاری از مدیران برجسته بر تأثیر شطرنج بر مسیر شغلی خود تأکید میکنند. برخی از بازی برای تقویت مهارتهای تحلیلی استفاده میکنند، در حالی که برخی دیگر از آن برای آموزش ارزش برنامهریزی و صبر به کارمندان استفاده میکنند.
آناند نرکار (Anand Nerkar)، مهندس نرمافزار در تک ماهیندرا (Tech Mahindra) گفت: «در شطرنج، شما باید حرکات آینده را پیشبینی کنید، استراتژیهای جدید توسعه دهید و نقاط قوت و ضعف خود را ارزیابی کنید. در زمینه کاری من، یادگیری چیزی جدید خوب است، اما سوال واقعی این است: آیا این فناوری در آینده به فناوری ترند تبدیل خواهد شد؟»
کولوسوفسکی درباره اشتباهات در محیط کار صحبت کرد: «من از اشتباه کردن نمیترسم. حتی با یک کار مسئولیتپذیر، نباید از اشتباهات یا اتخاذ تصمیمات جسورانه ترسید. در پایان روز، اشتباهات فرصتهای یادگیری هستند و اغلب برای انتخابهای شجاعانه پاداش میگیرید. در واقع، بدترین اتفاقی که میتواند بیفتد این است که اجازه دهید ترس شما را فلج کند – اگر این اتفاق بیفتد، شما از قبل باختهاید.»
شطرنج جذاب است!
چندین کاپیتان تیم در گوآ تأکید کردند که شطرنج در شرکتهای آنها روزبهروز محبوبتر میشود.
- ریتوارس ریمانیس (Ritvars Reimanis) از گوگل: «گوگل جامعه شطرنج بسیار فعالی دارد، با حدود ۲۵۰۰ بازیکن فعال، از جمله برخی مدیران اجرایی که بسیار به این بازی علاقهمند هستند، مانند دنیس هاسابیس، مدیرعامل گوگل دیپمایند. بیشتر ما در تورنمنتهای آنلاین روی Lichess شرکت میکنیم، اما در دفترهای بزرگتر در ایالات متحده، آنها رویدادهای حضوری را نیز سازماندهی میکنند.»
- توبیاس گاگلیو (Tobias Gaglio) از جی.پی. مورگان: «حدود سه سال پیش یک باشگاه شطرنج جهانی راهاندازی کردیم و تورنمنتهای آنلاین سازماندهی میکردیم. امروز، حدود ۵۰۰ بازیکن در سراسر جهان داریم که یک تیم بسیار متنوع را تشکیل میدهند. من در واقع از LinkedIn برای یافتن همکارانی که به شطرنج مرتبط هستند استفاده کردم و از آنها دعوت کردم به باشگاه بپیوندند. امروزه، برخی کشورها حتی در حال ایجاد باشگاههای شطرنج محلی خود در داخل شرکت هستند. این جامعه در حال رشد و شکوفایی است.»
- استفان کاندیا (Stefan Candea) از یو بی اس: «ما دهههاست که یک باشگاه شطرنج در زوریخ داریم که در جامعه شطرنج شرکتی محلی بسیار فعال است. اکنون در مکانهای دیگر، مانند ایالات متحده و هند نیز در حال رشد است. ما یک کانال داخلی و تورنمنتهای آنلاین داریم، با حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ بازیکن در شرکت. با برگزاری مسابقات جهانی شطرنج شرکتی، مطمئنم بسیاری از کارمندان دیگر برای پیوستن به ما تماس خواهند گرفت.»
سخن پایانی
مسابقات جهانی شطرنج شرکتی ۲۰۲۵ نه تنها یک رویداد رقابتی بود، بلکه پنجرهای به آینده کسبوکار گشود که در آن تفکر استراتژیک، تصمیمگیری تحت فشار و رهبری مبتنی بر چشمانداز، مهارتهایی هستند که میتوان آنها را از صفحه ۶۴ خانهای شطرنج آموخت. همانطور که شرکتهای بیشتری ارزش آموزشی این بازی کهن را کشف میکنند، شاهد تبدیل شدن شطرنج به بخشی جداییناپذیر از توسعه حرفهای در محیطهای کاری خواهیم بود.
نوشته مایکل رحال (Michael Rahal)
عکسها: میشال والوسزا (Michal Walusza) و اتری کوبلاشویلی (Eteri Kublashvili)
منبع: فیده (FIDE)
تاریخ انتشار: ۴ دسامبر ۲۰۲۵ (۱۳ آذر ۱۴۰۴) – ساعت ۱۰:۴۸ UTC+1 (۱۴:۱۸ به وقت ایران)
به نظر شما شطرنج چگونه میتواند به پیشرفت مهارتهای رهبری در محیط کار کمک کند؟ تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.