برداشتی از کتاب جالب «منطق شطرنج در عمل» نوشته‌‌ی استادبین‌‌المللی اریک کیسلیک
در شطرنج انسجام و پیوستگیِ منطقیِ عملکردِ بازی، اهمیت زیادی دارد.
بسیاری از شطرنجبازان زمانی از عملکرد خویش در بازی خشنود خواهند بود که مطابق با ایدهای روشن و کاملاً منسجم بازی را اداره کرده باشند. برخی مواقع به ایده‌هایی که در حرکت‌هایی قبلی خود داشته‌ایم، یا به طرح و ایدهای خاص مطابق با آرایش پیاده‌ای که انسجام ساختاری دارند، پای‌بند هستیم. در این مقاله مثال‌هائی را خواهیم دید که در آنها خود حرکت‌ها فی‌نفسه عجیب نیستند اما در مقایسه با شیوه‌ی عملکرد روند قبلی بازی و بنابراین منطق حاکم در بازی، توجیه کمتری دارند.
از دست دادن انسجام بازی زمانی رخ خواهد داد که شما حرکتی انجام داده و چون قدم در مسیری جدید گذاشته‌اید راه برگشتی ندارید اما همچنان برای برگشت خود به هر شکل تلاش می‌کنید.
یکی از موارد بسیار متداولی که چنین اتفاقی رخ می‌دهد زمانی است که شما مثلاً تمام بازی خود را طوری سازماندهی کرده‌اید که یک «اهرم پیاده‌ای » خاص را اجرا کنید. در نهایت اگر به‌هردلیلی این اهرم پیاده‌ای را اجرا نکنید، تمام بازی شما از منظر استراتژیک توجیه نداشته و به‌طور کلی ناموزون و غیرمنسجم رفتار کرده‌اید.
به‌طورکلی وقتی اقدام به اجرای طرح و نقشه‌ای می‌کنید و ناگهان از آن سرپیچی و روند دیگری را در پیش گرفته که بدتر بوده و هماهنگی اندکی با عملکرد قبلی شما دارد، در حقیقت انسجام بازی را از دست داده‌اید. حتی اگر از عاقبت ادامه‌ی ایده‌ی اولیه‌ی خود واهمه دارید، اما همچنان به آن اعتقاد دارید، مجبورید با همان ایده به بازی ادامه دهید. به‌محض رسیدن به نقطه‌ای غیرقابل بازگشت، باید در جست‌وجوی بهترین مسیر ادامه‌ی اجرای همان طرح باشید.
اساساً اگر دست‌آخر ایده به‌طور کامل اجرا نشود، پوزیسیون انسجام و هماهنگی لازم را نداشته و برخی از حرکت‌هایی که انجام داده‌ایم ارزش خود را از دست داده و منجر به استقرار نابه‌جای سوارها شده و در نهایت به بدتر شدن پوزیسیون منجر می‌گردد.
توجه داشته باشید که منظور این نیست که اگر حریف مانع اجرای ایده‌ی شما شده، همچنان با سماجت به اجرای طرح خویش ادامه دهید.
گرایش به‌سمت حرکت‌هایی که تنها حرکت منطقی پوزیسیون و توجیه اجرایی دارند(only move) مهارتی است که اکثر بازیکنان نیرومند از آن بهره‌مندند و در ادبیات شطرنج جهان توجه زیادی به این مضمون مهم نشده است. هر بازیکنی اجرای این مهارت را به سبک خویش فرا خواهد گرفت.
در حقیقت این مهارت ارتباط تنگاتنگی با اصل «بارزترین حرکت وضعیت» دارد که در آنالیزهای خود با جست‌وجوی حرکت‌هایی که می‌توانند تغییرات اساسی در ارزیابی ایجاد کنند، آغاز خواهد شد.
آنالیز خطی پوزیسیون اغلب منجر به گمراهی بازیکن در محاسبه می‌شود و حتی می‌تواند منجر به از دست‌دادن انسجام بازی نسبت به روند قبلی آن گردد چراکه با تمرکز زیاد بر «صحت اجرای شاخه» از دیگر موضوعات بدیهی و به‌طور کلی مهمتر وضعیت، غافل خواهد ماند.
امیدوارم با مطالعه‌ی این مقاله، موضوع اهمیت حفظ انسجام بازی، که کمتر در کتاب‌ها در این مورد گفتگو شده، مورد اهمیت و توجه بازیکنان در هر نوبت حرکت قرار گیرد.
نویسنده: محمّد خیرخواه
تاریخ: ۶ شهریور ۰۱
منبع: کانال منابع آموزشی شطرنج
.