” تفاوت  یک داور نه خیلی خوب و یک داور خوب “

• داوری در شطرنج: بررسی تکرار سه برابری و نقش داور
• قوانین فیده و تفسیر صحیح آن در برخورد با ادعاهای تساوی

این مطلب به قلم داور بین‌المللی، “توماس دلیگا”، رئیس کمیته داوران شطرنج اروپا، نگاشته شده است.

امیدوارم بیان برخی نکات و تجربیات از مسابقات حرفه‌ای، باعث رنجش خاطر هیچ‌کس نشود.

گاهی تشخیص یک داور یا مجموعه داوران “برجسته” و کارآمد، بسیار ساده است.

همه ما از اشتباهات خود و دیگران درس می‌آموزیم؛ بنابراین این موضوع نباید باعث شرمساری کسی شود.

داوری در شطرنج: بررسی تکرار سه برابری و نقش داور

تنها کسی که هرگز اشتباه نمی‌کند، کسی است که هرگز دست به عملی نمی‌زند.

وضعیت ساده‌ای را در نظر بگیرید: بازیکنی ادعای تکرار سه برابری وضعیت را مطرح می‌کند.

معمولاً در چنین مواقعی، داور بر صحت ادعای بازیکن متمرکز می‌شود.

بنابراین او ساعت را (اگر بازیکن متوقف نکرده باشد) متوقف می‌کند، از مدعی برگه ثبت حرکات را درخواست کرده و شروع به بررسی وضعیت می‌کند.

برخی موارد ساده‌اند، اما گاهی اوقات بررسی می‌تواند بسیار پیچیده باشد؛ به خصوص اگر وضعیت‌های یکسان با فواصل زیاد (مثلاً هر ۱۰ حرکت یک بار) رخ داده باشند.

از آنجایی که داور در مورد تکرارها مطمئن نیست، مجبور می‌شود بازی را از ابتدا بازسازی کند.

این کار، بسته به تعداد حرکات، ممکن است زمان‌بر باشد و در نهایت اگر ادعا صحیح باشد، داور بازی را مساوی اعلام می‌کند.

من معتقدم داور از اعلام وضعیت مساوی خوشحال خواهد بود، چرا که در غیر این صورت، وضعیت پیچیده‌تر می‌شود.

شاید بپرسید: چرا؟

مگر نه این است که داور تنها ۲ دقیقه به زمان حریف اضافه کرده و دستور به ادامه بازی می‌دهد؟

اجازه دهید توضیح دهم.

تصور کنید داور به مدت پنج دقیقه مشغول بررسی ادعا است، در حالی که هر دو بازیکن نیز پشت میز نشسته‌اند.

این بدین معنی است که داور به بازیکنان پنج دقیقه وقت اضافی برای تفکر درباره وضعیت موجود داده است، که این موضوع می‌تواند در برخی موقعیت‌ها سرنوشت‌ساز باشد. پس این روش، صحیح و اصولی نیست.

قوانین فیده و تفسیر صحیح آن در برخورد با ادعاهای تساوی

قوانین فیده در این باره می‌گوید:

ماده ۱۱.۱۰: در هر موقعیتی که نیاز به بازسازی بازی باشد، از جمله ادعاهای تساوی، هر دو بازیکن باید با داور همکاری کنند.

و ماده ۱۱.۱۱: بررسی صحت ادعای تکرار سه برابری وضعیت یا ادعای تساوی ۵۰ حرکت، تحت نظارت داور، از وظایف بازیکنان است.

هدف اصلی نهفته در این قوانین این است که جلوی نشستن بازیکنان بر سر میز و فکر کردن درباره وضعیت بازی، هنگامی که داور مشغول بررسی ادعا است را بگیرد!

پس چرا داوران هنگام بررسی ادعای تساوی از سوی بازیکنان، همچنان مرتکب این اشتباه می‌شوند؟

شاید ساده‌ترین پاسخ این باشد که چون این قوانین نسبتاً جدید هستند (۲۰۱۸)، از آن‌ها بی‌اطلاع‌اند. اما تصور من این است که بیشتر آن‌ها قوانین را می‌دانند، ولی متوجه نیستند که به چه منظوری تدوین شده‌اند.

روند صحیح بررسی چنین ادعاهایی چندان دشوار نیست:

داور باید پس از متوقف کردن ساعت، هر دو بازیکن را به یک میز شطرنج دیگر دعوت کرده و از آن‌ها بخواهد بازی را مجدداً بازسازی کنند تا به وضعیت تکراری برسند.

این راهکار نه به خاطر تنبلی داور یا ناتوانی او، بلکه به منظور به حداقل رساندن امکان تفکر بازیکنان از وضعیت موجود و حرکات بعدی لحاظ شده است.

از طرفی، با این روش، اتمام مراحل اجرای کار به دلیل کاهش اشتباهات احتمالی، آسان‌تر، سریع‌تر و همچنین ایمن‌تر خواهد بود.

تفاوت یک داور متوسط و یک داور عالی در این است که اولی تنها قوانین را می‌داند، و دومی علاوه بر آن، درک می‌کند که قوانین به چه منظوری تدوین شده‌اند.

برگرفته از مجله شطرنجی اتحادیه اروپا ECU

مترجم: مسعود شرافتی؛ داور بین‌المللی شطرنج