یک مطالعه جامع که توسط Chessable حمایت شده، نشان می‌دهد شکاف جنسیتی در شطرنج ناشی از تفاوت در توانایی ذاتی نیست، بلکه به شرایط ورود و محیط رقابتی بازمی‌گردد. دختران و پسرانی که با سن و ریتینگ یکسان شروع کنند، پیشرفت مشابهی خواهند داشت.
عکس: ماریا املیانوا/Chess.com
شکاف جنسیتی در شطرنج: مطالعه جدید نشان می‌دهد دختران و پسران با شروع برابر، پیشرفت یکسانی دارند
یک مطالعه جدید و جامع که قرار است در مجله Chance منتشر شود و توسط Chessable حمایت مالی شده، بینش‌های تازه‌ای درباره موضوع بسیار مورد تحقیق شکاف جنسیتی در شطرنج ارائه می‌دهد.
این مطالعه عمیق با عنوان «در سراسار صفحه: جنسیت، ریتینگ و ماندگاری در شطرنج رقابتی» که داده‌های نزدیک به سه دهه فدراسیون شطرنج آمریکا (US Chess) را تحلیل کرده، یافته‌ای حیاتی برای جامعه شطرنج آشکار می‌کند: شکاف ریتینگ طولانی‌مدت بین بازیکنان مرد و زن عمدتاً توسط تفاوت‌ها در لحظه ورود به شطرنج رقابتی تعیین می‌شود، نه توانایی آنها برای پیشرفت در طول زمان.
این مقاله که توسط آنجلا لی، مارک ای. گلیکمن و کریستوفر اف. چبریس نگاشته شده، نشان می‌دهد که تمرکز بر ایجاد شرایط و محیط‌های شروع متعادل‌تر می‌تواند مؤثرترین راه برای دستیابی به برابری جنسیتی در صفحه شطرنج باشد.
تحلیل جامع
تحلیل جامع که بیش از ۶۸۰,۰۰۰ عضو فدراسیون شطرنج آمریکا را پوشش داده و سال‌های ۱۹۹۲ تا ۲۰۱۹ را شامل می‌شود، ابتدا چندین روند دیرینه را تأیید کرد:
• شکاف ریتینگ پایدار
در هر سال مورد بررسی، توزیع ریتینگ برای بازیکنان فعال مرد به‌طور مداوم در تمام طیف ریتینگ بالاتر از بازیکنان فعال زن قرار داشت و در طول زمان نسبتاً پایدار باقی ماند. ریتینگ‌های میانه برای مردان همچنان بالاتر از زنان بود و افزایش مشارکت زنان این شکاف جنسیتی را از بین نبرد.
• شکاف مشارکت پایدار
در حالی که تعداد بازیکنان فعال بین سال‌های ۱۹۹۲ و ۲۰۱۹ به‌طور قابل توجهی افزایش یافت، مشارکت مردان هر سال با حاشیه وسیعی از مشارکت زنان پیشی گرفت. مشارکت زنان در میان جوان‌ترین گروه‌های سنی ردیابی شده (۵-۱۰ سال و ۱۱-۱۵ سال) بیشترین بود.
• مزیت مردان در ورود
هنگام ردیابی بازیکنان جوانی که بین سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ شروع به رقابت کردند و بین ۸ تا ۱۰ سال سن داشتند، پسران از همان سال اول مزیت متوسطی در ریتینگ میانه داشتند.
• فرسایش سریع‌تر زنان
داده‌ها کاهش شدید مشارکت در طول زمان را برای هر دو گروه پسران و دختران نشان داد. تا سال نهم، کمتر از ۱۰ درصد از گروه اصلی فعال باقی ماندند. مهم‌تر اینکه، دختران با سرعت بیشتری نسبت به پسران از شطرنج رقابتی خارج شدند.
تحلیل تطبیقی: نتایج متفاوت
برای جداسازی بهتر تفاوت‌های جنسیتی در پیشرفت ریتینگ و ماندگاری، محققان یک تحلیل تطبیقی تخصصی انجام دادند که بینش‌های مهمی ارائه کرد. آنها دختران را با پسران هم‌سن (دوباره بین ۸ تا ۱۰ سال) که در همان سال شروع به رقابت کرده و ریتینگ اولیه تقریباً یکسانی داشتند، تطبیق دادند.
نتایج این تحلیل تطبیقی قابل توجه بود:
• هنگامی که پسران و دختران در سن شروع، سال گروه و ریتینگ تطبیق داده شدند، مسیرهای ریتینگ بعدی آنها به‌طور قابل توجهی مشابه بود
• توزیع ریتینگ برای هر دو گروه در طول نه سال بعد به‌طور نزدیکی هم‌تراز باقی ماند
• نرخ بالاتر ترک تحصیل برای دختران که در جمعیت عمومی دیده می‌شد، تقریباً در نمونه تطبیقی ناپدید شد
اگر یک دختر و یک پسر با ریتینگ یکسان شروع کنند و سن یکسانی داشته باشند، بهبود شطرنج و احتمال ادامه دادن بازی آنها اساساً یکسان است. این موضوع به‌شدت نشان می‌دهد که شکاف جنسیتی در شطرنج کلی ناشی از تفاوت‌های توانایی ذاتی یا تفاوت در سرعت بهبود پسران و دختران نیست، بلکه توسط عوامل در نقطه ورود و محیط رقابتی خود ایجاد می‌شود.
نقش زمینه محلی
این مطالعه بیشتر این ایده را بررسی کرد که محیط محلی یک عامل کلیدی است. با تحلیل ریتینگ‌های شروع در مناطق جغرافیایی مختلف، محققان یک رابطه منفی متوسط اما ثابت بین نسبت دختران در میان رقبای جدید و شکاف ریتینگ اولیه پیدا کردند.
در مناطقی که دختران بیشتری از ابتدا بازی می‌کنند، شکاف در ریتینگ‌های شروع بین پسران و دختران کاهش می‌یابد. حتی در متعادل‌ترین مناطق از نظر جنسیتی، که دختران حدود ۳۰ درصد از بازیکنان جدید را تشکیل می‌دادند، تفاوت ریتینگ شروع بین پسران و دختران به‌طور محسوسی کاهش یافت.
لی، گلیکمن و چبریس نتیجه می‌گیرند که تشویق مشارکت گسترده‌تر و پایدارتر در میان دختران جوان ممکن است نه تنها تعداد را افزایش دهد، بلکه به بستن شکاف‌های عملکردی که مدت‌ها یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر شطرنج رقابتی در نظر گرفته می‌شد، کمک کند.
نظر شما چیست؟ آیا تجربه‌ای از تأثیر محیط بر پیشرفت شطرنج‌بازان جوان داشته‌اید؟ دیدگاه‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید.